In elk concertprogramma lijken jullie met Brooklyn Rider een groter verhaal te willen vertellen. Waarom vinden jullie dat als strijkkwartet belangrijk en hoe is het idee voor The Four Elements ontstaan?
Nicholas Cords : "De gedachte om een collectie van gevestigde meesterwerken te presenteren, geeft ons op de een of andere manier gewoon geen voldoening. In alles wat we doen, zijn we op zoek naar een versmelting van oud en nieuw, en naar het vertellen van een verhaal of het meegeven van een kader aan ons publiek. Het proces om tot een programma te komen is een gesprek tussen alle leden van het kwartet. Samen kwamen we op het idee om een verhaal rond de vier natuurelementen op te bouwen, als verwijzing naar onze planeet, maar ook als metafoor voor het strijkkwartet, dat een gesprek is tussen vier unieke elementen. Elk element heeft zijn eigen elementaire kracht, en gecombineerd brengen die vier elementen een grote verscheidenheid aan dingen voort, zowel in het fysische als in het muzikale universum."
Hoe kwamen jullie uiteindelijk tot de selectie van vier kamermuziekwerken uit de afgelopen 100 jaar die symbool staan voor aarde, vuur, water en lucht?
Cords : "Sommige al bestaande kamermuziekwerken symboliseren voor ons een van de vier elementen. Sjostakovitsj, bijvoorbeeld, schreef zijn Achtste Strijkkwartet vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen hij op bezoek was in Dresden, dat bijna volledig in vlammen was opgegaan. Het stuk werd een herdenking aan de slachtoffers van fascisme en oorlog vanwege de diepe indruk die de stad op Sjostakovitsj naliet. Voor ons is de compositie intuïtief verbonden met vuur. Hetzelfde kan je zeggen van Dutilleux' Ainsi la nuit: de muziek voelt gewoon alsof ze vol lucht zit. Daarmee bedoel ik niet alleen de ruimte tussen de noten, voor ons is het in wezen een stuk over de geest, over het muzikale geheugen. De manier waarop muzikale elementen in het stuk terugkeren, doen ons denken aan hoe onze geest werkt, aan het in elkaar weven van ervaringen, allemaal immaterieel, in de geest. Osvaldo Golijovs Tenebrae is een prachtige weerspiegeling van twee contrasterende ervaringen. Na een bezoek aan het door strijd en conflict getekende Israël, keerde Golijov terug naar New York en bezocht er het planetarium van het American Museum of Natural History. Daar zag hij hoe ongelofelijk mooi onze planeet eruit ziet vanuit de ruimte en een gevoel van vrede overviel hem. In dit stuk combineerde hij beide contrasterende ervaringen: inzoomen en conflict ervaren, uitzoomen en getuige zijn van iets moois. Wat je vanuit de ruimte natuurlijk vooral ziet als je naar de aarde kijkt, is water, wat zijn muziek vertelt door het kabbelen van geluid, van golven. Om te eindigen met het element aarde: Ruth Crawford Seeger was een groot componist van modernistische muziek, maar ze verzamelde onderweg ook veel Amerikaanse volksliederen. Ze is een beetje als onze Amerikaanse Bartók. Interessant is dat de volksliederen die zij verzamelde over dieren gaan, die voor ons de aarde vertegenwoordigen. Colin Jacobson van ons kwartet herwerkte deze liederen tot een nieuwe muzikale compositie."
Jullie hebben ook de opdracht gegeven aan verschillende componisten om nieuwe muziek te schrijven, geïnspireerd op de vier elementen. Moeten we hun antwoord interpreteren als een oproep tot actie, gezien de verontrustende toestand van de aarde?
Cords : "We hebben elke componist een element toegewezen, maar de aanpak lieten we bewust open. Het enige wat we vroegen was om de vier elementen op de een of andere manier in het heden te plaatsen, bijvoorbeeld door de aandacht te vestigen op een hedendaagse kwestie, of gewoon door hun prachtige en destructieve kracht te bewonderen. In dit project willen we het publiek absoluut niet vertellen wat het moet doen of denken. We willen dat de muziek een gedeelde ervaring creëert, die mensen vrijlaat om te kiezen wat ze eruit meenemen.”
Tijdens Klarafestival voeren jullie twee van de vier nieuwe werken uit: Hollow Flame van Akshaya Tucker en Aere senza stelle van Andreia Pinto Correia. Hoe was het om met hen te werken en hoe hebben zij vuur en lucht vertaald naar muziek?
Cords : "Akshaya Tucker is zo'n interessante componiste. Een van de vele redenen om haar te kiezen was dat we componisten onder de 30 jaar een podium wilden geven. Als we nadenken over de toekomst van onze planeet, dan denk ik dat we jonge mensen echt een stem moeten geven. Hollow Flame roept de verwoesting op die de recente bosbranden in Californië en langs de hele westkust hebben aangericht. In dit stuk stelt ze zich voor hoe de bomen koolstofdioxide inademen en in de atmosfeer loslaten, waardoor de instrumenten klinken alsof ze ongemakkelijk ademhalen. Andreia Pinto Correia heeft een stuk geschreven over de stofstormen die in de Sahara ontstaan en waarvan de frequentie en hevigheid worden beïnvloed door de klimaatverandering. Het stuk stelt het strijkkwartet voor als een klankwolk, met wervelende effecten, maar ook met een statisch gevoel. Je zou een lucifer kunnen aansteken met de spanning die in de lucht hangt, net zoals de momenten voor een storm. We brachten het stuk in première op het Vail Dance Festival in Colorado en nu is Andreia bezig met een omvangrijke revisie van het werk. Akshaya heeft ook verschillende versies van de partituur aangeleverd, dus ook met haar konden we nauw samenwerken."
Is dat iets wat jullie zoeken in een componist, een artistieke dialoog?
Cords : “Ja, dat denk ik wel. Een van de dingen waar we als strijkkwartet van houden is om heel dicht bij de bron van de creativiteit te blijven. We willen een gesprek voeren, we willen een componist verwelkomen in onze strijkkwartetfamilie. Het interesseert ons niet om de componist voor te schrijven wat hij of zij moet doen, maar om samen ideeën te ontwikkelen. Vergeleken met een orkest is een strijkkwartet erg flexibel. Dat is eigenlijk een van de redenen waarom we de naam Brooklyn Rider hebben gekozen, zodat er geen "strijkkwartet" in onze naam voorkomt. Voor ons communiceert de omschrijving “strijkkwartet” een enigszins beperkend idee, terwijl we juist een naam wilden die openheid en dialoog uitlokt.”
Interview door Lalina Goddard
