Van 8 tot 24 maart 2024 palmt Klarafestival de hoofdstad opnieuw in met klassieke muziek. Onder het motto ‘Crossroads’ wordt Klarafestival 2024 een ontmoetingsplek waar muzikale tradities en generaties elkaar kruisen. Jasper Croonen ging in gesprek met intendant Joost Fonteyne, over de rol van Claron McFadden als festivalartiest en het belang van ‘het spinnetje op je schouder’.
Het festival als kruispunt
‘Ik sta op een kruispunt en probeer midden in het verkeer te blijven staan, waar stijlen en generaties elkaar kruisen, ontmoeten, met elkaar botsen, en vanuit die ontmoeting opnieuw hun eigen weg volgen.’
— Claron McFadden
Crossroads: dat woord kwam al bij de eerste gesprekken met festivalartiest Claron McFadden opborrelen. In haar carrière stromen immers de meest uiteenlopende muzikale werelden samen. McFadden is wereldberoemd als operazangeres in hedendaags en eeuwenoud repertoire en slaat als maker vaak de brug naar het theater. Van thuis uit kreeg ze gospel en funk ingelepeld, maar ook Woody Guthrie en de Beatles. En hoewel ze een klassieke opleiding genoot, laveert ze even graag tussen jazz en vrije improvisatie.
‘Crossroads’ is niet alleen een sprekend beeld; er gaat ook een interessante symboliek van uit. Als je aan een kruispunt komt, heb je de vrijheid om eender welke richting uit te gaan. Maar net die speelruimte dwingt je om een keuze te maken en een pad in te slaan. Zelfs eeuwenoude mythen beschrijven kruispunten als een soort tussen-plaats: je bent noch hier, noch daar. Voorbij het kruispunt dient zich onherroepelijk een andere wereld aan, waarvan je vooraf nooit zeker weet hoe die eruitziet. Daarvoor moet je de oversteek maken.
Met Claron McFadden als gids verkennen we enkele kruispunten van en met de traditionele, West-Europese kunstmuziek. Zo creëert ze een muziektheatervoorstelling in de vorm van een radioprogramma rond de beruchte vaudevillian Ada ‘Bricktop’ Smith, die in de jaren twintig van de vorige eeuw het Parijse nachtleven wakker schudde. Daarnaast slaat McFadden de handen in elkaar met de volgende generatie: samen met studenten van de conservatoria van Brussel en Gent cureert ze een happening rond Gavin Bryars' iconische compositie Jesus' Blood Never Failed Me Yet. Tot slot duikt ze samen met Ensemble TaCTuS in het oeuvre van David Lang.
Een authentieke ontmoeting
Waar wegen samenkomen, gebeuren ook ontmoetingen – nu eens harmonieus, dan weer met een botsing. Beide opties kunnen voor alle partijen verrijkend zijn. Op het kruispunt van genres en tradities zijn nieuwsgierigheid en integriteit cruciaal. In het beste geval is de ontmoeting een oprechte poging tot wederzijds begrip en duurzame verbinding. Een mooi voorbeeld daarvan is het Molenbeekse project Musikaa, dat na vier jaar zijn apotheose krijgt.
Die nood aan verbinding hangt samen met onze thuishaven Brussel, nog zo’n ongelooflijk rijk kruispunt. De Belgische hoofdstad blijft een van de meest multiculturele steden ter wereld, met meer dan 180 nationaliteiten en 100 gesproken talen op nauwelijks 32 km2 . Naast die culturele verschillen zijn we ons ook bewust van de grote economische verschillen tussen de inwoners. In deze superdiverse omgeving is het essentieel dat we zo veel mogelijk mensen bereiken én betrekken.
Het spinnetje op je schouder
Willy Malisse, stichter van het Kortrijkse kunstencentrum Limelight, waar mijn loopbaan begon, vertelde ooit dat je tijdens een feest ‘altijd het gevoel moet hebben dat er een spinnetje op je schouder zit’. Er mag met andere woorden iets zijn dat verrast, dat uit een onverwachte hoek komt. Dat verrassende en onverwachte trekken we door in het programma van Klarafestival. Het is onze taak om de plek op te zoeken waar vertrouwde en minder betreden paden samenkomen, en zo een context te creëren waarbinnen het klassieke repertoire een hedendaagse betekenis krijgt.
De artiesten die we in 2024 in petto hebben, zijn doordrongen van dat idee. Stuk voor stuk zijn het kunstenaars die bewust kiezen voor klassieke muziek, maar hun aanpak is soms onconventioneel. 'Het zijn vragenstellers, die kritisch nadenken over de muziek die ze schrijven of uitvoeren. Wim Henderickx belichaamde dat ten voeten uit. Geïnspireerd door diverse muziektalen probeerde hij ze ook zelf te leren spreken. Samen met het Belgian National Orchestra brengen we hommage aan de recent overleden componist. In het project Ogresse neemt Cecile McLorin Salvant de traditionele vorm van de liedcyclus als vertrekpunt, maar steekt ze muzikaal over naar de jazz en het Franse chanson, en naar het theatrale van de opera. Iván Fischer gebruikt dan weer de Mattheüspassie als springplank naar het grenzeloze project Compassion, waarin hij de muziek van bedreigde minderheden integreert. Wat al deze artiesten bovenal gemeen hebben, is hun generositeit en openheid. We nodigen je uit om met hen samen te komen op het kruispunt van dit festival.
Naar een gesprek met Joost Fonteyne, opgetekend door Jasper Croonen
