Accordeonist Philippe Thuriot speelt meer dan alleen maar het repertoire dat specifiek voor zijn eigen instrument gecomponeerd is. In het verleden bewerkte hij al muziek van François Couperin en Johann Sebastian Bach. Nu waagt hij zich aan een uitvoering van sonates van Domenico Scarlatti. In een interview met Frederic Delmotte geeft Philippe Thuriot meer toelichting bij het programma dat hij samenstelde.
Wat bracht je ertoe om de muziek van Domenico Scarlatti op accordeon te spelen?
'In bijna elk conservatorium waar klassiek accordeon wordt onderwezen, staat de uitvoering van muziek op het programma die oorspronkelijk voor klavecimbel werd gecomponeerd, door componisten als Jean-Philippe Rameau, François Couperin en Scarlatti. Dat is nu eenmaal een traditie geworden. Ik ben daar als 18-jarige ook al mee in aanraking gekomen. Dat repertoire is belangrijk in de training van de virtuositeit. De muziek van Bach heeft een ander concept van virtuositeit – het gaat daarbij eerder om een mentale virtuositeit. De muziek van Scarlatti, daarentegen, leunt vaker aan bij de volksmuziek. Het accordeon is bovendien een volksinstrument. Ik wist dat ik op een bepaald moment, met mijn maturiteit, opnieuw met Scarlatti aan de slag moest. Ik voel me nog meer met zijn muziek verbonden dan met die van Bach. Ik speel graag folk en jazz, en het dansante karakter is duidelijk aanwezig in Scarlatti’s muziek. Je kan je meer frivoliteiten veroorloven.'
Scarlatti heeft zijn sonates voor het klavecimbel geschreven als oefening voor zijn studente Maria Barbara. Hoe vertaal je die klavecimbeloefeningen naar oefeningen voor het accordeon?
Door niets aan de muziek te veranderen, zo eenvoudig is het. Het klavecimbel leunt dichter aan bij het accordeon dan de piano. Dat heeft volgens mij te maken met de klankkleur van het klavecimbel, die redelijk ijl en transparant is. De piano is daarentegen veel donkerder. Het accordeon produceert ook hoge klanken zoals het klavecimbel. Een groot verschil is dat het accordeon aangeblazen klanken produceert, terwijl bij het klavecimbel snaren aangetokkeld worden. Ik heb dus geen werk gehad aan het transcriberen van de partituur, maar de uitvoering is wel anders. De toon van het klavecimbel sterft automatisch snel uit, nog sneller dan bij een piano, waar je een galmpedaal hebt. De klank van een accordeon blijft echter verder klinken, zolang je lucht toevoert. Dat is voor mij dus de uitdaging; hoe rond je de klanken van het accordeon af, zoals dat bij het klavecimbel gebeurt?'
Een ander groot verschil met het klavecimbel is dat je bij accordeon met grotere dynamische verschillen kan spelen.
'Daar schuilt ook een zeker gevaar: hoe ver kan je met dynamiek gaan? Het accordeon is een bijzonder dynamisch instrument. Ik ben er zeker van dat ik volgens sommigen heiligschennis pleeg en wil me daar nu al voor excuseren (lacht). Wanneer je Scarlatti uitvoert op piano, moet je ook nadenken hoe ver je wil gaan, maar op accordeon heb je bovendien ook orkestrale mogelijkheden: het aanzwellen van een klank, het spelen met klankkleur, enzovoort – tegelijk een geschenk en een risico.'
Volgens welke criteria heb je de sonates uit het boek Essercizi geselecteerd voor je concert?
'Ik heb me in mijn keuze laten leiden door de vele uitvoeringen die ik gehoord heb toen ik in internationale wedstrijden jureerde. Ik heb daar heel veel interessante dingen gehoord. Daarnaast heb ik ook vele uitvoeringen gehoord van de vele studenten die ik aan het conservatorium van Gent heb mogen coachen. Niet alle sonates vond ik even relevant, andere zijn dan weer ‘blijven plakken’. Ik heb er geen pasklaar antwoord op. Sommige sonates lijken te veel op études. Wat ik echter wel heb ontdekt, zijn sonates die gewoonweg een grote ziel hebben. Veel van mijn geselecteerde sonates hebben een melancholisch karakter, wat door het accordeon nog meer in de verf wordt gezet: het accordeon is nu eenmaal een melancholisch instrument. Scarlatti’s muziek is sprankelend en melancholisch, maar we kunnen niet altijd vatten waarom zoveel melomanen van Scarlatti’s muziek houden.'
Scarlatti stond bekend als een getalenteerd improvisator. Zelf zal je tussen de sonates door ook improviseren. Ga je daarbij op een barokke manier tewerk, naar analogie van traktaten uit de 18e eeuw?
'Ik kan niet improviseren à la baroque, dat is niet aan mij besteed. Ik doe dat met mijn persoonlijke, eigentijdse middelen, al blijf ik uiteraard dicht bij de sonate zelf. Het is de bedoeling dat mijn improvisaties en de sonates naadloos in elkaar overlopen. Ik hoop dat het publiek pas na enkele seconden zal beseffen dat ik een sonate speel. Ik houd er wel van om de mensen een beetje op het verkeerde been te zetten. Maar ik wil zo fijn mogelijk blijven in mijn improvisaties – zoals Scarlatti verfijnd is in zijn sonates.'
beeld © Stephan Vanfleteren
