[uitverkocht] Kris Verdonck / A Two Dogs Company, Annelies Van Parys, ICTUS & Muziektheater Transparant

Hartelijk welkom op Klarafestival!

Festival van Vlaanderen Brussel, Klara en onze partners zijn verheugd jullie opnieuw te begroeten. “I believe audiences aren’t just listening. They are actively contributing”, tekent festivalartiest Barbara Hannigan op in een interview. Concerten zijn een wisselwerking tussen publiek, kunstenaars en wie voor of achter de schermen bijdraagt tot die magische momenten. Samen ‘worden’ we muziek. Become Music!

Hannigan is als dirigent en sopraan een wereldwijde referentie. Bij haar wordt klassieke muziek een hedendaagse en unieke belevenis. Dat inspireert Klarafestival als grootste omroepfestival van het land. Haar veelzijdige talent en dat van vele Belgische en internationale artiesten die met muzikale verhalen heden en verleden verbinden, brengen u ongetwijfeld in vervoering.

Klarafestival opent wervelend met Hannigan als dirigent met het London Symphony Orchestra. Daarna hoor en zie je haar met jonge musici uit haar mentorschapproject Equilibrium Young Artists. In maar liefst 25 concerten presenteren we toptalent als Les Talens Lyriques, het City of Birmingham Symphony Orchestra met Mirga Gražinytė-Tyla en Vilde Frang of het St. Louis Symphony Orchestra met Víkingur Ólafsson. Klarafestival koestert daarenboven de creatie. Het filmconcert Reich/Richter als symbiose van Gerhard Richters schilderijen en de muziek van Steve Reich, de creatie Counterforces van componist Frederik Croene op tekst van dichter Dominique de Groen of de muziektheaterproductie Prey van theatermaker Kris Verdonck met een compositie van Annelies Van Parys zullen u verrassen!

Deze en alle andere concerten zijn mogelijk dankzij de samenwerking met onze culturele partners: Bozar, Flagey, Kaaitheater, Théâtre Varia, Muntpunt, Concertgebouw Brugge en De Singel. Dank ook aan onze private partners KPMG, Proximus, Brouwerij Omer Vander Ghinste, Belfius, Interparking en de spelers van de Nationale Loterij. We zijn erkentelijk voor de steun van de Vlaamse Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. En tot slot dank aan Klara en VRT: geen omroepfestival zonder die gewaardeerde samenwerking.

Joost Fonteyne

Intendant Klarafestival

wij zijn allemaal voedsel
interview met Kris Verdonck en Annelies Van Parys

Op 25 maart 2023 gaat de Belgische voorstelling PREY in première. Een muziektheatervoorstelling over het huiveringwekkende inzicht dat wij allemaal voedsel zijn. Dramaturge Lalina Goddard sprak met theatermaker Kris Verdonck en componiste Annelies Van Parys over onze plek in de voedselketen, de rol van kunst en (want dat heeft er ook iets mee te maken) het Japanse Noh-theater.

Er loopt een rode draad door de voorstellingen die je de afgelopen jaren maakte, Kris. Ik denk dan aan In Void, over de inwisselbaarheid tussen mens en machine, of Conversations at the end of the world, waarin de mens afstormt op een onvermijdelijke catastrofe. Ook PREY maakt komaf met een wereld waarin de mens centraal staat.

Kris Verdonck: Ja, als je het zo stelt, dan maak ik al meer dan 20 jaar hetzelfde (lacht). Ik zou het zelf eerder omschrijven als een zoektocht naar onze plek op aarde. Voor PREY verdiepte ik mij in de ideeën van de Australische ecofeministe Val Plumwood. Volgens haar kunnen we niet voor de natuur zorgen omdat we er geen deel meer van uitmaken. Als we dood gaan, dan duwen we het lichaam in een kist en we kijken er niet meer naar. Maar Ms. Plumwood zegt: daar begint het avontuur net. De beestjes beginnen ons op te knabbelen. Eindelijk worden we opnieuw deel van het landschap, van de voedselketen.

Een wel erg schrikwekkende gebeurtenis bracht Val Plumwood tot dit inzicht…

Kris: Op een dag werd Ms. Plumwood in haar kano aangevallen door een van de grootste roofdieren ter wereld, de zoutwaterkrokodil. Die heeft haar tot drie keer toe onder water getrokken met zijn befaamde death roll. Nadien schrijft ze dat ze op dat moment eindelijk één werd met de wereld. Hoe dichter die tanden haar lijf inzonken, hoe dichter zij zich voelde bij de natuur. Toen ze die krokodil afschoten, was ze daar absoluut tegen: “wie was ik om die krokodil zijn maaltijd te ontzeggen?”

Het hoogtepunt van het leven vinden in de dood: van zo’n gedachte word je niet bepaald vrolijk.

Kris: Ms. Plumwood vindt inderdaad het meest positieve in de dood. Dan pas ben je één met de dingen. Dan besef je hoe eindig alles is. Dat je een stuk vlees bent, dat dient om een ander te voeden. Mijn voorstellingen kregen de laatste jaren een interessante kritiek: het zou allemaal zo donker zijn geworden, dat er geen hoop meer te vinden was. Dat is ook zo, ik heb steeds heel bewust alle hoop weggevaagd. Hoop is easy, hoop is een uitvlucht om niet onder ogen te komen wat er zich aan ons opdringt. We hopen dat het allemaal wel goedkomt, en terwijl we hopen, doen we niets.

Ik zie je overtuigd knikken, Annelies. Denk jij daar ook zo over?

Annelies Van Parys: Ja, ik kan me sterk relateren aan wat Kris vertelt. Ik volg het nieuws over klimaat en politiek al jaren op de voet. Voor mij is er geen hoop. Ieder akkoord leven we toch niet na. Elk probleem vervangen we door een nieuw. Elke keer lees je dat er een verandering op komst is. Covid-19 zou de grote kentering zijn. We zouden het anders aanpakken, maar nu zien we er juist méér vervuild wordt. Die ecologische crisis gaan we niet oplossen.

Kunst kan een manier zijn om tot actie op te roepen. Maar als alle hoop vervlogen is, wat betekent kunst dan nog voor jullie?

Kris: Voor mij is het een misvatting dat kunst de wereld kan veranderen. Maar wat kunst en meer bepaald het theater wél kan, is verhalen vertellen. Een verhaal kan dingen in perspectief plaatsen, inzichten bieden, troosten. Ik geloof dat verhalen in die zin wel iets teweeg kunnen brengen.

Annelies: Ik volg Kris helemaal. Het mag zeker geen activistische kunst worden. Activisme wil een geweten schoppen, als kunstenaar wil ik liever vragen stellen of inzichten geven. Wat kunst dus wel kan doen, is empathie opbrengen. Je verplaatst je in een verhaal of een personage waar je anders misschien nooit mee in contact zou komen. Ik geloof niet in een onmiddellijke verandering, maar ik denk wel dat je mensen op een andere manier naar de dingen kan doen kijken.

Welke boodschap, welk verhaal willen jullie meegeven met PREY?

Kris: Dat we geen exclusieve positie innemen. Iedereen is te herleiden tot jager en prooi, en die waarheid bindt ons. Als we dat inzien, zouden we misschien minder pretentieus met onze medebewoners op aarde omgaan. Net zoals Ms. Plumwood kritiek had op onze westerse cultuur, waarin we onszelf in het middelpunt van de wereld plaatsen, was het voor ons belangrijk om een niet-klassieke vertelvorm te gebruiken voor deze voorstelling.

En zo kwamen jullie uit bij het Noh-theater?

Kris: Inderdaad. Het Noh-theater is een ritualistisch Japans theater dat zich in de 14e eeuw ontwikkelde en een fascinerende vorm gebruikt om verhalen te vertellen. Eigenlijk wordt hetzelfde verhaal verteld vanuit drie verschillende perspectieven: eerst door de verteller, dan door de ik-figuur en tenslotte in een droom. Daarin neemt de ik-figuur zijn masker af waaronder een ander, monsterachtig masker tevoorschijn komt dat iets abstracts voorstelt, zoals de wraak. Aan het einde is er geen loutering zoals we dat in westerse verhalen gewend zijn. Het gaat gewoon over wat wraak is, zonder dat er een ontknoping of een oplossing volgt.

Annelies: Dankzij de Vlaamse gemeenschap had ik afgelopen zomer 2 maanden residentie in Japan en heb ik Noh-theater kunnen bestuderen. In hun partituren staat alles tot in de puntjes genoteerd. Dat is best bizar, want alles klinkt juist zeer geïmproviseerd. Soms dacht ik op een of andere free-jazz-avond te zijn beland. Heel fascinerend. Ik heb zoveel ontdekt waarvan ik dacht: daar kan ik wel iets mee.

Hoe hebben die ervaringen je geïnspireerd bij het componeren?

Annelies: De nohkan (de Japanse Noh-fluit) heeft een bijzondere klankkleur. Ook het onregelmatige van de percussiepartij vind ik interessant. De percussie zoekt voortdurend naar een regelmaat maar bereikt die nét niet. En in Noh gebruiken ze vaak schuivende tonen, microtonale melodieën die ik met de elektrische gitaar en de altviool kan verkennen. Maar voor alle duidelijkheid: ik wil geen vorm van exotisme. Ik ben er geweest, heb er heel interessante zaken gehoord, en probeer die nu te vertalen naar mijn eigen klankidioom.

Kris: Het is inderdaad niet onze bedoeling om Noh te imiteren, maar het eerder als blauwdruk te nemen. Als een Noh-meester zou komen kijken, dan hoop ik dat die zegt: ik zie de Noh er niet in.

Bij jullie nemen drie vrouwen het podium: actrice Katelijne Damen, zangeres Anna Clare Hauf en danseres Mooni Van Tichel.

Kris: Drie fantastische performers, die hetzelfde verhaal achtereenvolgens met drie verschillende media vertellen: woord, muziek en dans. Ik ben heel benieuwd om met hen samen te werken. Mooni kende ik al langer. Ze maakte te midden van de coronapandemie een zeer energieke solo, tegen alle depressiviteit in. Anna Clare Hauf is een indrukwekkende zangeres, iemand die niet bang is om grenzen op te zoeken. Katelijne en ik keken er al lang naar uit om eens samen iets te doen. En natuurlijk is er nog Ictus, die ik al zo lang ken, maar nog nooit eerder mee mocht samenwerken. Spannend.

Annelies: Voor mij is dat best bijzonder, want mijn carrière is eigenlijk bij Ictus begonnen. Tijdens een masterclass met hen in 2001 schreef ik een werk dat het volgende jaar de Prijs Vlaanderen-Québec won. Toen was ik vertrokken. Een reünie na meer dan 20 jaar.

interview door Lalina Goddard

Kris Verdonck

De opleiding die Kris Verdonck (°1974) volgde in de beeldende kunst, architectuur en theater, weerspiegelt zich in het werk dat hij maakt. Verdonck combineert vaak installaties/performances in de vorm van VARIATIES. De ontwikkeling van zijn oeuvre wordt gekenmerkt door projecten als UNTITLED (2014), een danssolo over een performer die als door een mechanische constructie aan het theater is gekluisterd. In 2020 werkte Kris Verdonck opnieuw samen met Johan Leysen in een tweede coproductie met Het Zuidelijk Toneel: ACT. ACT ging dieper in op het werk van Samuel Beckett en zette Verdonck's fascinatie voor een staat van zijn tussen subject en object, tussen  aanwezigheid en afwezigheid, verder. ACT is een triptiek waarin een monoloog van Leysen geflankeerd werd door een video-lezing van Jean Paul Van Bendegem en de installatie MASS #2.

www.atwodogscompany.org/en/kris-verdonck 

Annelies Van Parys

Annelies Van Parys (°1975) is één van de belangrijkste Belgische componisten. Ze schrijft zowel solo- en kamermuziekwerken als grote orkestcomposities met een grote voorkeur voor muziektheater. Sinds 2007 schreef ze als huiscomponist van Muziektheater Transparant heel wat muziektheaterwerken. Daaronder enkele opmerkelijke stukken zoals RUHE, An Oresteïa en Private View, haar eerste opera die maar liefst vijf prijzen won waaronder de Fedora-Rolf Lieberman Prijs. 2022 was een erg druk jaar: Eco… del vuoto, de opdracht van Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam ging in première en werd erg goed onthaald. In mei werd haar Concerto voor piano en orkest, geschreven voor Jan Michiels, in première gebracht door Antwerp Symphony en Martyn Brabbins. September tekende voor de creatie van Notwehr, een rechtstreeks opdracht van de Biennale Musica di Venezia en oogstte lof van pers en publiek. In november tenslotte creëerde Séverine Ballon haar Shades of Light voor cello en electronics op Transit en Huddersfield Festival. 

www.anneliesvanparys.be 

Katelijne Damen

Katelijne Damen (°1960) is een Belgische theater-, televisie- en filmactrice. In het theater werkte ze met o.a. Luk Perceval, Erik De Volder, Ivo van Hove en Guy Cassiers. Voor televisie werkte ze met Guido Henderickx, Frank Van Passel, Jan Mathys en anderen. Ze verschijnt regelmatig in films, zoals in Offline van Peter Monsaert. Ze is een van de vaste acteurs van het Toneelhuis. In 1990 won ze de Theo d'Or-prijs voor haar rol in het toneelstuk Strange Interlude; in 1996 kreeg ze de Mary Dresselhuys-prijs voor "haar totale inzet voor het theater en haar oeuvre", en in 2006 kreeg ze een Colombina-nominatie voor haar rol in Hersenschimmen.

Anna Clare Hauf 

Anna Clare Hauf is geboren in Londen en groeide op in Wenen, waar ze zang studeerde aan de Weense Universiteit voor Muziek en Uitvoerende Kunsten. Hauf heeft een bijzondere voorliefde voor hedendaagse muziek, zowel in een operacontext als in concertuitvoeringen. Haar talrijke samenwerkingen op dit gebied omvatten producties van de Neue Oper Wien en het Klangforum Wien. Ze trad op in/met het Konzerthaus Wenen, Wien Modern Festival, Ruhrtriennale Festival, Niederösterreichische Tonkünstler, Camerata Salzburg, het ensemble PHACE en het blokfluitcollectief Plenum. Zij zong in werken van Christian Muthspiel, Otto M. Zykan, Pierluigi Billone, Bernhard Lang en Lothar Voigtländer. Als zangactrice en performer treedt Anna Hauf regelmatig op in het Wiener Kabinetttheater. 

www.annaclarehauf.at 

Mooni Van Tichel 

Mooni Van Tichel (°1998) is een danseres en performer uit Brussel. Ze vond haar weg in de dans via hiphop en breakdance, waarbij ze zoveel mogelijk elementen van de dans en de cultuur in zich opnam, altijd sterk in contact met het sociale aspect van dans. Later ontdekte ze de hedendaagse dans, die haar uiteindelijk naar P.A.R.T.S. leidde, waar ze in 2016 de Training Cycle afrondde en in 2019 bij STUDIOS kwam. Momenteel ontwikkelt ze zowel haar rol als performer als haar eigen werk. Ze heeft eigen werk uitgevoerd in Tanzwerkstatt (2018), Open Your Mind (2019) en Platform 6a (2021). Voor haar solo ontving ze onlangs de beurs 'De Troffel', om haar werk verder te helpen ontwikkelen.

ICTUS ensemble

ICTUS is een Brussels ensemble voor hedendaagse muziek. Sinds 1994 werkt het regelmatig samen met Rosas (onder leiding van Anne-Teresa De Keersmaeker). Ictus treedt elk jaar een heel seizoen op in Brussel, in samenwerking met het Kaaitheater en Bozar. Het ensemble onderzoekt formats en manieren van luisteren: zeer korte of zeer lange concerten, mystery programma's, 'Ictus Invites' experimentele series, grootschalige projecten met Brussels Philharmonic, geleide concerten, concerten-cum-festivals waar het publiek vrij kan rondlopen tussen de podia (de beroemde Liquid Room trad op in heel Europa). Het is een veelzijdig collectief van creatieve muzikanten, gewijd aan experimentele muziek in de breedste zin van het woord. 

www.ictus.be

Muziektheater Transparant

Muziektheater Transparant gaat als internationaal productiehuis vanuit de artistieke en maatschappelijke actualiteit een intensieve dialoog aan met kunstenaars uit verschillende disciplines en wil muziektheater in al zijn diversiteit creëren, vernieuwen en presenteren voor een breed publiek. In de creatie van nieuwe projecten staat het vocale centraal met aandacht voor de combinatie en de confrontatie tussen oude en nieuwe muziek. In het bijzonder worden hedendaagse componisten en de ontwikkeling van hun werk ondersteund. Reisvoorstellingen en samenwerkingen met internationale structuren vormen een belangrijk deel van de werking. 

www.transparant.be 

A Two Dogs Company

Deze organisatie neemt niet de vorm aan van een traditioneel ‘gezelschap’ noch van een collectieve niet-hiërarchische groepswerking. In zijn artistieke praktijk doet Kris Verdonck een beroep op zowel wetenschappers als technici, ingenieurs en - uiteraard - performers. Om dit netwerk optimaal te laten functioneren heeft Kris Verdonck een kleine artistiek-coördinerende kern rond zich gebouwd. Theater maak je nooit alleen. Een op technologie gefocust theater heeft nood aan ‘een team’ te vergelijken met de werkwijze binnen een wetenschappelijke eenheid. Het gaat dus niet meer alleen om het werk van één hond, maar van meerdere honden samen. Vandaar de naam die refereert aan het gedicht van Friedrich Torberg: A Two Dogs Company. A Two Dogs Company | A Two Dogs Company