[uitverkocht] Asko|Schönberg & Colin Currie

Hartelijk welkom op Klarafestival!

Festival van Vlaanderen Brussel, Klara en onze partners zijn verheugd jullie opnieuw te begroeten. “I believe audiences aren’t just listening. They are actively contributing”, tekent festivalartiest Barbara Hannigan op in een interview. Concerten zijn een wisselwerking tussen publiek, kunstenaars en wie voor of achter de schermen bijdraagt tot die magische momenten. Samen ‘worden’ we muziek. Become Music!

Hannigan is als dirigent en sopraan een wereldwijde referentie. Bij haar wordt klassieke muziek een hedendaagse en unieke belevenis. Dat inspireert Klarafestival als grootste omroepfestival van het land. Haar veelzijdige talent en dat van vele Belgische en internationale artiesten die met muzikale verhalen heden en verleden verbinden, brengen u ongetwijfeld in vervoering.

Klarafestival opent wervelend met Hannigan als dirigent met het London Symphony Orchestra. Daarna hoor en zie je haar met jonge musici uit haar mentorschapproject Equilibrium Young Artists. In maar liefst 25 concerten presenteren we toptalent als Les Talens Lyriques, het City of Birmingham Symphony Orchestra met Mirga Gražinytė-Tyla en Vilde Frang of het St. Louis Symphony Orchestra met Víkingur Ólafsson. Klarafestival koestert daarenboven de creatie. Het filmconcert Reich/Richter als symbiose van Gerhard Richters schilderijen en de muziek van Steve Reich, de creatie Counterforces van componist Frederik Croene op tekst van dichter Dominique de Groen of de muziektheaterproductie Prey van theatermaker Kris Verdonck met een compositie van Annelies Van Parys zullen u verrassen!

Deze en alle andere concerten zijn mogelijk dankzij de samenwerking met onze culturele partners: Bozar, Flagey, Kaaitheater, Théâtre Varia, Muntpunt, Concertgebouw Brugge en De Singel. Dank ook aan onze private partners KPMG, Proximus, Brouwerij Omer Vander Ghinste, Belfius, Interparking en de spelers van de Nationale Loterij. We zijn erkentelijk voor de steun van de Vlaamse Gemeenschap en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. En tot slot dank aan Klara en VRT: geen omroepfestival zonder die gewaardeerde samenwerking.

Joost Fonteyne

Intendant Klarafestival

Een gesprek tussen Steve Reich en George Jackson (dirigent Ensemble Intercontemporain) - 20 november 2021

GJ: Hoe is dit project met Gerhard Richter tot stand gekomen?

SR: Daarvoor moet ik terug naar 2009. Ik speelde af en toe met het in Frankfurt gevestigde Ensemble Modern in Drumming Part 1 en Music for 18 Musicians. Er liep toen net een tentoonstelling van Richter in het Ludwig Museum in Keulen en hij wilde dat ik er Drumming Part 1 zou spelen met de leden van het ensemble, en Music for 18 Musicians in de nabijgelegen Philharmonie van Keulen. De concerten gingen heel goed en we raakten aan de praat. We brachten niet veel tijd door, maar er was een warm, wederzijds respect en bewondering voor elkaars werk. Zeven jaar later, in 2016, hoorde ik dat hij een nieuw project wilde opzetten. Hij stelde voor om elkaar te ontmoeten in de Marian Goodman Gallery in New York, waar hij zijn werk exposeert. Hij liet me zijn patronenboek zien, dat begint met een van zijn abstracte schilderijen uit de jaren '90. Hij had een foto van het schilderij ingescand, en via een computer sneed hij vervolgens de scan doormidden. Daarop sneed hij opnieuw elke helft doormidden, en twee van de vier kwarten keerde hij om in spiegelbeeld. Vervolgens herhaalde hij dit proces van delen, spiegelen, herhalen van de helft tot een kwart, achtste, 16e, 32e, helemaal tot aan de 4.096e deling. Daardoor krijg je de overgang van een abstract schilderij naar een reeks geleidelijk kleinere antropomorfe ‘creaties’ (aangezien de spiegeling zorgt voor een bilaterale symmetrie) naar nog kleinere psychedelisch aandoende abstracties, die langzaam aan evolueren naar heel fijne kleurstrepen. Richter zei dat hij samen met Corinna Belz aan een film werkte van zijn boek en vroeg me of ik het zag zitten om er de muziek voor te schrijven. Ik antwoordde dat het mij een heel interessant project leek en dat ik graag iets van de film wou zien. Die film bleek een achterstevoren gespeelde versie van het boek te zijn, en aanzienlijk minder systematisch. De structuur sprak me erg aan en ik stemde toe om de muziek te schrijven. Het begon met wat Belz '2-pixel-kleurstrepen’ noemde, in de muziek weergegeven door een oscillerend patroon van twee 16e noten. Wanneer de film naar vier pixels overgaat, schakelt de muziek over op een patroon van vier 16e noten, dan naar acht, en zestien. De veranderingen liepen niet precies synchroon, ze waren losjes gecoördineerd. Toen het aantal pixels bleef groeien, begon ik te denken: dit wordt belachelijk, dus op dat moment begon ik langere noten in te voeren - aanvankelijk achtste noten, en later, toen het aantal groeide, kwartnoten. Tegen het midden van de film, als de 'pixel count' enorm aangroeit, voegde ik een crossfade gedeelte toe waarin de muziek vertraagt via halve noten die over meerdere maten worden aangehouden. Later, als het aantal pixels afneemt, gaat de muziek uiteindelijk terug naar achtsten en vervolgens zestienden, eindigend met de kleurstrepen in hun meest intense en snelle beweging. De timing diende als de structurele opzet van de muziek. Op mijn laptop had ik een venster met de tijdcodes open staan, en dat diende als algemene basisstructuur van de muziek, eerder dan mijn reactie op de beelden.

GJ: Dus in dat opzicht is het een stuk dat ook in concertvorm uitgevoerd kan worden, in plaats van als soundtrack bij de film. 

SR: Zeker weten! Het kan zeker op zichzelf worden uitgevoerd. Zoals op deze opname van het Ensemble Intercontemporain - ik ben erg onder de indruk van de uitvoering! Die is erg kwalitatief en 'volgehouden'. De noten worden in hun volle waarde vastgehouden en alles voelt verbonden, bijna droomachtig. 

GJ: Ik zag een interview van ongeveer tien jaar geleden, vóór Reich/Richter, waarin je toevallig zei dat je je vaak aangetrokken voelt tot scherpe toonsoorten zoals si mineur of re groot, of modaal.

SR: Ja, ik ben nogal verslaafd aan twee kruisen. (lacht) 

GJ: Dat is interessant omdat het precies de toonsoort is waarmee het stuk begint, maar ook omdat de muziek verschillende harmonieën doorkruist vooraleer het in het derde deel terugkeert naar si mineur. Je krijgt daardoor ook een harmonische ambiguïteit in het middendeel: het zou fa groot of re klein kunnen zijn, maar dan vertraagt een van de twee piano's, vooral in het openingsdeel met de 16e noten, en krijg je bijna een bevestiging van de toonaard die het zou kunnen zijn, vooral in de geleidelijk aan luider wordende dynamiek in het ensemble, voordat het opnieuw vervaagt en de ambiguïteit terugkeert.

SR: Juist. Ik hield van de lage herhaalde noten van de piano die in- en uitfaden met behulp van het pedaal. Je vroeg me eerder welke invloed, als die er al was, de filmbeelden of de timing bepaald door het aantal pixels hadden op de muziek, en mijn antwoord was: de beelden, nauwelijks, maar timing door het aantal pixels, dat is de structurele schets van de muziek. Ik voeg eraan toe dat mijn favoriete beeldtaal eigenlijk die van de kleurbanden is, de twee pixels-grote strepen, die in de muziek worden weergegeven door twee-noten-oscillaties.

GJ: Over pixels en oscillaties gesproken: we hebben het nog niet gehad over de relatie met Runner en Music for Ensemble and Orchestra.

SR: Klopt, vlak voordat ik aan dit project begon, heb ik Runner en Music for Ensemble and Orchestra voltooid. Beide stukken eindigen met een oscillatie tussen twee geleidelijk veranderende noten, gespeeld door bijna alle instrumenten. Ik bedacht toen dat het geweldig zou zijn om een stuk zo te beginnen en te zien waar het toe leidt. Dus toen Richter en Belz mij benaderden en vertelden dat de film met 'twee pixels' begon, dacht ik: ah ha! Dit is het sluitstuk: het einde van die twee andere stukken gebruikte ik als begin van een onbekend nieuw stuk. Het was precies wat ik zocht. Het was dus een zeer sterke aansporing om aan dit project mee te werken.

GJ: En ik veronderstel dat een concertprogramma dat begint met Runner en verder gaat met Reich/Richter een ideaal voorbeeld is van zo’n continuum?

SR: Ja, en je zou er ook de juiste middelen voor hebben. In feite heb je meer muzikanten nodig in Runner dan voor Reich/Richter. Grappig, het lijkt alsof er een grotere instrumentale kracht uitgaat van Reich/Richter. Het zou in ieder geval een goed programma zijn. 

Asko|Schönberg

Asko|Schönberg (NL) is een toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek. Kwaliteit, experiment en vernieuwende programmering met oog voor actualiteit zijn de belangrijkste pijlers. Met een rijk netwerk aan musici, dirigenten, componisten, veelzijdige jonge makers en partners uit verschillende kunstdisciplines, draagt Asko|Schönberg bij aan het ‘maken van nu’. Het ensemble fungeert als een toegankelijk platform dat met innovatieve en energieke partners bouwt aan de voortdurende ontwikkeling van de eigentijdse gecomponeerde muziek in al haar verschillende vormen. Vanuit zijn Amsterdamse thuisbasis opereert het ensemble over de hele wereld. Zowel de topcollectie van de grote 20e-eeuwse componisten als het allernieuwste 21e-eeuwse werk worden uitgevoerd op concertpodia, festivals en in interdisciplinaire voorstellingen.

askoschoenberg.nl

Colin Currie

“Currie is at the summit of percussion performance today”, aldus het Britse muziektijdschrift Gramophone. Colin Currie (VK), bij uitstek een voorvechter van nieuwe muziek, treedt op als solist en in ensemblebezetting. Hij is een favoriete solist van veel hedendaagse componisten en dirigenten en speelt met ‘s werelds toonaangevende orkesten, waaronder de New York Philharmonic, Koninklijk Concertgebouworkest, Orchestre Philharmonique de Radio France en London Philharmonic Orchestra. Als dynamische en avontuurlijke solist zet hij zich in voor het creëren van nieuwe muziek en het geven van compositieopdrachten. Als zodanig werd hij in 2015 erkend door de Royal Philharmonic Society, die hem bekroonde met de Instrumentalist Award. Currie bracht werken in première van componisten als Steve Reich, Elliott Carter, Louis Andriessen en Sir James MacMillan. In 2006 richtte hij de Colin Currie Group op die zich specialiseert in de muziek van Reich. 

www.colincurrie.com

Corinna Belz 

Corinna Belz (DE) studeerde filosofie, kunstgeschiedenis en mediawetenschappen in Keulen en Berlijn. Ze schreef en regisseerde diverse filmproducties. Haar eerste film over het werk van Gerhard Richter, The Cologne Cathedral Window (2007), werd bekroond met de World Media Gold Award - Art Documentaries. Haar lange bioscoopdocumentaire Gerhard Richter Painting (2011) kreeg veel lovende kritieken en werd bekroond met de Duitse Filmprijs. De film draaide in tal van Europese en Amerikaanse steden. In 2017 werd een nieuwe samenwerking met Gerhard Richter gelanceerd. Hieruit ontstond de abstracte film voor de productie Reich/Richter, met de compositie van Steve Reich. De première vond plaats in april 2019 in New York.

Theun Mosk

Theun Mosk (NL) gelooft heilig in het stapelen van ideeën én in het nut van jezelf nooit beperken tot één stijl of techniek. Mosk werkt als theatermaker, decor- en lichtontwerper en maakt autonome installaties. In 2007 ontving hij de Charlotte Köhler Prijs en hij werd twee maal geselecteerd voor de Praag Quadriënnale. Voor zijn wezenlijke bijdrage aan het Nederlandse theater kreeg hij in 2017 de Prosceniumprijs. Hij was de decor- en lichtontwerper van de multimedia opera Upload van Michel van der Aa, die in 2021 werd bekroond met de precieuze International Opera Award.

na het concert

de biechtstoel

Heb je na een voorstelling de behoefte om je hart te luchten? Kom dan naar De Biechtstoel van De Zendelingen! Een onzichtbare biechtafnemer stelt jou vragen over wat je net gezien en gehoord hebt. Het geluid van deze conversaties wordt opgenomen en vervolgens gemonteerd met beelden die een illustrator live tijdens de voorstelling maakte, met als resultaat een compilatie van publieksreacties van die avond.

Asko|Schönberg

Ingrid Geerlings, flute

Tom Sargeaunt, flute

Evert Weidner, oboe

Arthur Klaassens, oboe

Bram Boesschen Hospers, clarinet

Vincent Martig, clarinet

Pauline Post piano, electric organ

Saskia Lankhoorn piano, electric organ

Colin Currie, electric organ

Tim Sabel, electric organ

Joey Marijs, percussion  

Jeroen Geevers, percussion 

Jellantsje de Vries, violin

Emmy Storms, violin 

Liesbeth Steffens, viola

Sebastiaan van Halsema, cello