sound & vision
ACHTERGRONDEN
Sacred Places III: Parvati, the Remover of bad Energy
Geïnspireerd door een verblijf in Kathmandu (Nepal) en de spiritualiteit die hij daar op verschillende locaties ervaarde, schreef de Antwerpse componist een reeks werken met als titel Sacred Places. The Remover of Bad Energy is het derde deel uit de reeks Sacred Places, gecomponeerd in opdracht van ART’uur en bedoeld om in première te gaan op Klarafestival 2020 tijdens het concert Imaginary Mirror. Een jaar later presenteert ART’uur dit werk alsnog op Klarafestival als opener van het concert Sound & Vision. Wim Henderickx combineert in Sacred Places III 16de-eeuwse Tibetaanse gezangen met elektronica en hedendaagse speeltechnieken voor trompet en percussie. De beelden werden verzorgd door Lieven Vanhove die speelt met schaal en magnetisme.
Wim Henderickx (compositie)
Wim Henderickx werkt als componist, percussionist, dirigent en professor compositie. Hij studeerde compositie en percussie aan het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen en sonologie aan IRCAM in Parijs, en aan het Conservatorium voor Muziek in Den Haag. Zijn composities zijn vaak geïnspireerd door andere culturen. Hij schreef werken voor opera, muziektheater, orkest, koren en kamermuziek. Elektronica is vaak een belangrijk kenmerk in zijn oeuvre. Wim Henderickx is sinds 1996 composer in residence bij Muziektheater Transparant. In 2013 trad hij toe tot het Antwerp Symphony Orchestra als artist in residence. Hij is professor Compositie aan de conservatoria van Amsterdam en Antwerpen. Ten slotte is hij hoofdcoach van de jaarlijkse SoundMine-compositiecursus voor jonge componisten bij Musica, Impulscentrum voor Muziek in België.
Lieven Vanhove (visuals)
Lieven Vanhove werkte vijf jaar lang in de wereld van de postproductie (onder meer als assistent editor) waarbij hij de onbegrensde mogelijkheden ontdekte van animatie en special effects in fictie. Hij breidde zijn kennis uit met behulp van lessen regie, 3D-animatie en scenarioworkshops. In 2016 maakte hij zijn filmdebuut met de poëtische kortfilm Nimmer, die maar liefst 10 awards won. Met Het Patroon, een bewerking van Darren Aronofsky’s psychologische thriller Pi debuteerde Lieven Vanhove in 2018 als theaterregisseur.
Televisioniist / Season 1 Episode 1
Surrealisme is voor de Canadese componiste Nicole Lizée geen leeg begrip. Tijdens de uitvoering van haar werk Televisioniist bespelen Koen Plaetinck (percussie) en Wim Van Hasselt (trompet) niet alleen hun instrumenten, maar schudden ze ook met kranten, maken ze gebruik van spuitbussen en laten ze snoepjes in hun mond ontploffen. Nicole Lizée maakte zelf ook beelden bij haar compositie die door Lieven Vanhove (eindmontage) in een televisiescherm werden geplaatst en werden gemixt met beelden van Koen Plaetinck en Wim Van Hasselts uitvoering.
Nicole Lizée (compositie en visuals)
De Canadese componiste Nicole Lizée schrijft eclectische muziek die inspiratie put uit MTV-video’s, het turntablisme, de rave-cultuur, films van Alfred Hitchcock, Stanley Kubrick en David Lynch, de psychedelische stroming en het modernisme van de jaren 1960. Ze is gefascineerd door 'glitches': fouten die gemaakt worden door oude technologie. Deze vormen vaak de basis van haar composities. Nicole Lizée componeert zowel voor orkest als voor turntablisten (bespelers van draaitafels) en steunt in beide gevallen op dj-technieken. Haar uitgebreide oeuvre verkent thema's als dysfunctie, de heropleving van verouderde technologie, de imperfectie en 'glitches'. Hiermee creëert ze een nieuwe vorm van nauwkeurigheid.
Echo de Clèves
Festivals for Compassion was een project dat in de zomer van 2020 werd geïnitieerd door het Nederlands muziekfestival Wonderfeel. De bedoeling was om solidariteit te tonen met iedereen die op welke manier dan ook is geraakt door het coronavirus. Voor dit virtuele, over de landsgrenzen heen reikende festival schreef de Grieks-Nederlandse componiste Calliope Tsoupaki een compositie die als muzikale estafette van festival tot festival doorheen Europa reisde – en daarbij steeds digitaal werd gedeeld.
Hierdoor geïnspireerd realiseerden de acht Festivals van Vlaanderen de Festivals for Compassion in eigen land met het werk van een Vlaamse componist: Frederik Neyrinck. Hij herwerkte de Danse de Clèves uit het manuscript met dansen van Margaretha van Oostenrijk tot Echo de Clèves: acht variaties, geschreven voor acht verschillende solisten, van Gwen Cresens tot Lieselot De Wilde. Elk festival nam de uitvoering van een van deze variaties op zich. Klarafestival liet ‘haar’ variatie uitvoeren door violiste Alice Van Leuven. Deze variatie wordt tijdens Sound & Vision opnieuw uitgevoerd. Fotograaf Peter De Bruyne plaatst hier beelden bij.
Frederik Neyrinck (compositie)
Componist Frederik Neyrinck (°1985) studeerde in Brussel, Stuttgart en Graz bij Piet Kuijken (piano), Jan Van Landeghem, Marco Stroppa en Clemens Gadenstätter (compositie). Als componist werkte hij al samen met verschillende ensembles en orkesten in binnen- en buitenland. Hij maakt ook vaak bewerkingen en transcripties van bestaand repertoire. Zijn werken werden opgenomen door onder meer I SOLISTI, Revue Blanche en SPECTRA. Van 2020 tot 2024 is hij artist in residence bij I SOLISTI. Hij kreeg verschillende onderscheidingen zoals het Oostenrijks Staatsstipendium voor compositie (2018) en de Förderpreis der Stadt Wien (2020). In 2017-2018 was hij seizoenscomponist bij Concertgebouw Brugge. Hij is eveneens actief in de wereld van muziektheater/opera. Ook is hij in residentie bij LOD muziektheater en werkte hij samen met de Kopergietery (Gent), makemake produktionen (Wenen) en het Staatstheater Oldenburg. Als pianist vormt hij momenteel een duo met Teresa Doblinger (basklarinet/dans) waarmee hij recent de NASOM-beurs voor 2020 - 2021 won.
Peter De Bruyne (visuals)
De fotograaf Peter De Bruyne (°1966) werkt vooral 'on the road'. Hij trok rond in de Verenigde Staten, maar ging daarnaast ook op pad in Vlaanderen. Peter De Bruyne maakt reeds tien jaar foto's die eruit zien alsof ze zijn genomen door een beregende voorruit of een glasgordijn. Wanneer de onbelangrijke details wegvallen, blijft alleen de essentie over. Vaak doet die denken aan welbepaalde films of series zoals Vertigo van Hitchcock of Twin Peaks van David Lynch. Peter De Bruyne vermijdt het digitale en werkt zonder retouches of fotoshop. Hij vangt een sfeer op precies het juiste moment in één beeld.
The air we breathe
“The air we breathe is een weerspiegeling van de invloed van de mens op zijn leefmilieu,” zo vertelt Saskia Venegas Aernouts: “onze overconsumptie, overexploitatie, vervuiling en ontbossing hebben geleid tot een uitputting van natuurlijke bronnen, tot een razendsnelle inkrimping van door mensen nog niet in beslag genomen gebied, tot het uitsterven van dier- en plantensoorten en tot een stijging van de temperatuur op aarde... Dit is ons werk, het resultaat van ons gebrek aan empathie en respect voor de aarde en haar biodiversiteit. Zijn we eigenlijk wel zo ‘menselijk’, vraag ik me regelmatig af. Deze compositie is een uitnodiging om te stoppen met nemen en in de plaats daarvan te beginnen geven, een uitnodiging om de schade die we hebben veroorzaakt ongedaan te maken. Niet alles is verloren.”
The air we breathe is een ode aan de kracht en magie van de natuur, waarbij de boom een belangrijk symbool is doorheen de muzikale en visuele compositie van deze interdisciplinaire creatie. De muziek is op een programmatische manier geschreven, beginnend met texturale, bijna luchtige klanken die een somber landschap uitbeelden. Een lamento-achtige frase gaat vervolgens geleidelijk over in een wild energiek gedeelte dat de kracht van de natuurlijke wereld symboliseert.
Saskia Venegas Aernouts (compositie)
Saskia Venegas Aernouts is een Spaans-Belgische componiste, violiste en muziektheatermaakster. Na Viool gestudeerd te hebben bij de barokviolist Pedro Gandia in Spanje verhuisde ze naar Nederland om verder Viool te studeren aan Codarts Rotterdam. Ondertussen nam ze deel aan interdisciplinaire projecten met beeldende kunstenaars, dansers en acteurs. Deze ervaringen deden haar besluiten aan Codarts Rotterdam ook Muziektheater te studeren, een studie die ze in 2013 succesvol afwerkte. In 2016 behaalde ze haar bachelordiploma Compositie aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen onder leiding van Wim Henderickx, Luc Van Hove en Alain Craens. In 2018 behaalde ze tevens haar master compositie met grootste onderscheiding. Haar interesse in het menselijk sociaal-politiek gedrag is sterk aanwezig in haar eigen creaties en in haar samenwerking met andere kunstenaars, zoals bijvoorbeeld met de theaterregisseur Milo Rau, voor wiens twee laatste NTGent-producties Orestes in Mosul (2019) en Familie (2020) zij de muziek schreef. Saskia Venegas Aernouts is oprichtster en artistiek directeur van het Ensemble Oihua. In 2017 speelde het Antwerp Symphony Orchestra de première van haar compositie At the Aegean shores en in 2018 hield het HERMESensemble haar compositie A veces, el silencio es la peor mentira boven de doopvont.
Nele Fack (visuals)
Nele Fack is een visuele componist die in 2010 afstudeerde als keramiste aan de LUCA School of Arts. Ze is gespecialiseerd in videomapping, een projectietechniek die dimensie, beweging en illusie toevoegt aan statische objecten. Haar werk werd reeds getoond op lichtfestivals, in theatervoorstellingen en op tentoonstellingen in Finland, Noorwegen, Kroatië, Duitsland en België. Onder de naam Studio Sandy werkt ze samen met filmmaakster Lisa Tahon en dramaturge Phéline Thierens.
Diamond Princess, 17.02.2020, Yokohama - Japan
In februari 2020 verbleef kunstenaar Karl Van Welden in Japan. Op datzelfde moment is het cruise schip Diamond Princess in quarantaine en geankerd aan de Daikoku Pier in Yokohama. Aan boord van het schip werden de eerste besmettingen met COVID-19 buiten China vastgesteld. Van Welden legde dit momentum vast vanuit het Akarenga Park. Vanaf maart 2020 werkte pianist Frederik Croene aan nieuwe pianostukken onder de titel Solastalgia. Dit neologisme omschrijft het rouwgevoel bij door klimaatverandering verloren gegane landschappen maar ook de eco-angst voor een bedreigende, onzekere toekomst. Het opzet van de muziek beklemtoont de dramatische metafoor waarin de mensheid net als de passagiers van de Diamond Princess zich heeft vastgezet.
Frederik Croene (compositie)
Pianist-componist Frederik Croene studeerde in 1999 af aan het Conservatorium in Brussel en ontwikkelt sindsdien verschillende trajecten waarin hij reflecteert over de gelaagde, steeds veranderende identiteiten van de klassieke pianist. Deze vinden hun oorsprong in een 19de-eeuws romantisch idioom en daarom is ook voor Frederik Croene virtuositeit nog steeds een belangrijke communicatietool. Hij speelt het klassieke repertoire, neemt dit op en werkt daarnaast intensief samen met componisten als Michael Beil, Johannes Kreisler, Simon Steen-Andersen, Michael Finnissey, Alexander Schubert en Stefan Prins. In 2010 formuleerde hij het concept 'Le Piano Démécanisé', wat een belangrijk keerpunt was in zijn carrière als componist-performer. Met pianiste Elisa Medinilla richtte hij PIANOGUIDE op, een dynamische denktank voor pianisten die samen met programmatoren concertavonden ontwikkelt en waarvoor Frederik Croene ook nieuwe composities schrijft. Andere paden die hij bewandelt, focussen meer op transdisciplinair werken (met Karl Van Welden), improvisatie en intuïtieve performance-/studio-opnames (met Timo van Luijk a.k.a. Af Ursin). Frederik Croene is ook pianoleerkracht en leidt het Vinim-Atelier, een plaats voor experimenten met nieuwe muziek. In een kleine zaal in Merelbeke cureerde hij PXP (2015-2020), een reeks concerten met experimentele muziek.
Karl Van Welden (visuals)
In 2006 initieerde Karl Van Welden (1980) onder de noemer Verenigde Planeten een cyclus van performatief en beeldend werk, gebaseerd op de menselijke aanwezigheid in het universum. Hoe verhoudt de kleine mens zich tegenover de grootsheid van het heelal? Met de planeten uit ons zonnestelsel als ankerpunt, zoekt Karl Van Welden beeldende antwoorden op die hamvraag, met een grote voorliefde voor verstilde beweging en architecturale vorm. Als een atmosferische achtergrond representeert elke planeet een andere projectreeks. Eenzelfde planeet kan verschillende gedaantes aannemen en het onderzoek stopt niet bij het eerste publieke moment. In iedere projectreeks wordt eenzelfde thematiek en vorm verder uitgediept. Niet-alledaagse locaties vervullen vaak een belangrijke rol als actieve medespeler én inspiratiebron. Andere werken van Karl Van Welden hebben een kleinere omvang, maar hanteren dezelfde strategieën. Het zijn tekeningen, schilderijen, installaties, interventies, video’s en driedimensionaal werk, die ofwel als voorstudies functioneren, ofwel op zich staan of deel uitmaken van een groter geheel.
We’ll find you when the sun is black
De video We’ll find you when the sun goes black van Anouk De Clercq werd geïnspireerd door een versregel uit een gedicht van Bertolt Brecht, geschreven in de jaren 1930 toen hij in ballingschap was: “In den finsteren Zeiten / Wird da auch gesungen werden? Da wird auch gesungen werden. / Von den finsteren Zeiten.” (Zal er ook gezongen worden in donkere tijden? Ja, in donkere tijden zal ook gezongen worden. Over de donkere tijden.) Wat de beelden betreft, putte Anouk De Clercq inspiratie uit een zogenaamde 'terella', een kleine magnetische bol die de aarde representeert en die tot het einde van de 20ste eeuw gebruikt werd om poollicht te onderzoeken. De muziek werd verzorgd door Vessel (pseudoniem van de Britse muziekproducent Sebastian Gainsborough).
Anouk De Clercq (visuals)
Anouk De Clercq (°1971, Gent) studeerde piano aan de Muziekacademie in Gent en film aan het Hoger Sint-Lukas Instituut in Brussel. Haar films verkennen de audiovisuele mogelijkheden van de computer om mogelijke werelden te creëren, waarvan vele een sterk architectonisch karakter hebben. Ze is daarbij vooral geïnteresseerd in wat achter de realiteit ligt of tussen datgene wat zichtbaar is en het ingebeelde. Ze ontving meerdere onderscheidingen, waaronder de Illy Prize op Art Brussels (2005) en een Prix Ars Electronica Honorary Mention in 2014. Haar werken waren onder andere te zien in Tate Modern, Whitechapel Art Gallery, Centre Pompidou, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, MAXXI, Internationaal Film Festival Rotterdam, Ars Electronica. Anouk De Clercq is artistiek onderzoeker aan de School of Arts in Gent. Ze woont in Brussel en werkt in Gent. Daarnaast is ze medestichter van Auguste Orts en On & For Production and Distribution alsook initiatiefneemster van Monokino. Anouk De Clercq schreef het boek Where is Cinema, gepubliceerd bij Archive Books.
Vessel (compositie)
Vessel is het muzikale alter ego van de Londense componist Sebastian Gainsborough, Zijn eerste album Order of Noise kwam uit bij Tri-Angle Records. In 2014 boekte zijn tweede album Punish, Honey grote successen. Het nummer Red Seks werd gebruikt in de trailer van Park Chan-Wooks film The Handmaiden. Na een tournee en heel wat artistieke residenties verscheen eind 2018 zijn derde album Queen of Golden Dogs. Vessel is medestichter van het in Bristol gevestigde muziekcollectief Young Echo en ging in residentie bij onder meer Aldeburgh Music, Tate en Somerset House.
Drei Choräle (penser à Satie)
Wat gebeurt er als de regisseuse, choreografe en beeldend kunstenaar Isabella Soupart samenwerkt met Guy Vandromme, een muzikant die zich eveneens laat leiden door de stilte en de ruimte - en deze dan ook nog eens exploreert op het ritme van het zonlicht? Als dit duo, uitgaande van de muziek van de Duitse componiste Eva-Maria Houben een film maakt waarin dans, architectuur en de klankwereld van de grootstad tegen elkaar schuren en elkaar bevruchten? Tijd en ruimte worden in dat geval opengerekt. Er ontstaan een bijzondere biotoop waarin nieuwe relaties mogelijk worden tussen kunstenaars en hun publiek.
Choreografe Isabella Soupart en pianist Guy Vandromme brengen voor Klarafestival het eerste luik van een vijfdelige film, getiteld Episode#1. De film functioneert als alternatieve tentoonstellingsruimte. Een majestatische ruimte van de Wild Gallery in Vorst vormt de achtergrond voor Isabella Souparts choreografie (gedanst door Johanna Willig Rosenstein) terwijl Guy Vandromme muziek speelt van de Duitse componiste Eva-Maria Houben. Stadsgeluiden verstoren van tijd tot tijd de intieme atmosfeer.
Eva-Maria Houben (compositie)
Eva-Maria Houben (°1955) studeerde muziekeducatie aan de Folkwang-Hochschule für Musik Essen en tevens orgel bij Gisbert Schneider. Ze doctoreerde in musicologie en gaf les aan zowel de Gerhard-Mercator-Universiteit van Duisburg als aan de Robert-Schumann-Hochschule in Düsseldorf. Van 1993 tot 2021 was ze professor aan het Instituut voor Muziek en Muziekwetenschap aan de Technische Universiteit te Dortmund. Haar specialisaties waren Muziektheorie en Nieuwe Muziek. Ze publiceerde vele boeken over hedendaagse klassieke muziek, componisten en ook over het met nieuwe oren beluisteren van traditionele muziek. Eva-Maria Houben concerteert daarnaast al meer dan 30 jaar als organiste. Ze is deel van de Wandelweiser-groep: een groep bestaande uit componisten met een eigen muziekuitgeverij (Edition Wandelweiser). Als componiste schreef ze zowel werken voor orgel, piano, klarinet, trombone, cello en andere solo-instrumenten. Daarnaast componeerde ze ook voor stem en piano, voor blazers- en kamermuziekensembles, voor orkest en voor koor.
Isabella Soupart (visuals)
Isabella Soupart is een choreografe, danseres, regisseuse en visueel kunstenaar van Pools-Russische origine die momenteel in Brussel woont. Ze is daarnaast ook als actrice actief en werkt in die hoedanigheid samen met de gebroeders Dardenne (Le Fils), met de Frans-Chileense regisseur Raoul Ruiz en de Berlijnse filmmaakster Maria Speth. Als transdisciplinair kunstenaar houdt ze ervan samen te werken met visuele kunstenaars, componisten en architecten. Ze creëert performances en visueel werk op het snijpunt van verschillende kunstdisciplines. Daarbij ligt haar focus meestal op choreografisch werk. Haar zoektocht naar een eigen stijl, die niet gebaseerd is op de codes van de hedendaagse dans, leidde tot ontmoetingen met dansers/interpreten die alternatieve verhalen belichamen. Isabella Soupart treedt op op nationale en internationale podia en wordt daarnaast regelmatig uitgenodigd om haar werk ook in een museumcontext te presenteren. Daar ontwikkelt ze nieuwe dans-formats en nieuwe luisterervaringen.
Guy Vandromme (piano)
Pianist/dirigent Guy Vandromme is een muziektheater- en operaperformer, danser, solist, begeleider, dirigent en artistiek directeur. Hij was een van drijvende kracht achter Brugge 2002 - Culturele Hoofdstad van Europa, is verantwoordelijk voor het festival Klankenstroom en lanceerde in Zuid-Tirol het festival Talklang. Hij probeert muziektheater als genre open te breken, gaat daarvoor samenwerkingen aan met eigentijdse kunstenaars en ontdekt ook vergeten muziek. Zijn eerste solo-opname in samenwerking met de sopraan Olalla Aléman verscheen in 2018 bij Edition Wandelweiser Records en bevatte de Number Pieces van John Cage en Socrate van Eric Satie.
Drei Choräle, a film by Isabella Soupart
CREDITS: Johanna Willig Rosenstein (dancer), Isabella Soupart (director and choreographer), Julien Lambert (director of photography), Johan Legraie (camera operator), Roel Snellebrand (field recording and audio set up), Noémie Sonveau (assistant and stage coordinator), Aurélien Bihr (set designer), Silas Bieri (sound mixer and editor), Elie Rabinovitch (film editor), Maxime Tellier (colorist), Noémie Sonveau (production manager)
production: Made in Bruxelles, ACT2
supported by: Vlaamse overheid, Klarafestival, Artonov Festival, WBI - Wallonie Bruxelles International
film set & location: Wild Gallery Brussels
piano: Steinway & Sons - 1986 - Collection Paul Mercelis
thanks to: Ictus, Emmanuelle Soupart, Damien Bihr, Nathalie Debock