Orchestra of the Age of Enlightenment

Beste festivalbezoeker,

 

De afgelopen maanden koesterden we de hoop om in maart 2022 opnieuw een live festival te organiseren. Vandaag is die droom werkelijkheid geworden. Met veel plezier verwelkomen we jullie, ons publiek, opnieuw op Klarafestival, het grootste omroepfestival van het land.

Muziek beleven is van oudsher een collectieve gebeurtenis. Hoe muziek vandaag nog steeds die rol binnen een gemeenschap vervult, hebben we de voorbije tijd allemaal gevoeld. Concertzalen zijn ontmoetingsplekken, collectieve luisterplekken waar we samen vieren, verwonderd raken, ontdekken. Precies dat fysieke samenzijn inspireerde het motto van deze editie: ‘Let’s stick together’.

Met maar liefst 25 concerten in Brussel, Antwerpen en Brugge presenteren we dit jaar een al even divers programma. Zoals steeds halen we de muzikale wereldtop naar Vlaanderen, zoals pianolegende Maurizio Pollini, het Bayerisches Staatsorchester of het Orchestra of the Age of Enlightenment. Kom luisteren naar muziekmonumenten als Bachs Johannespassie, Campra’s Requiem of Stravinsky's Vioolconcerto in D. Maar bij Klarafestival ontdek je even goed iets nieuws. Zo zet een jong artistiek team zijn tanden in Schnittkes ballet Peer Gynt, gaat regisseur Luigi De Angelis aan de slag met muziek van Scarlatti, Pärt en Andriessen, en tovert Les Tanneurs zich om tot een artificieel strand voor de opera-performance Sun & Sea.

Na 25 concerten op verscheidene locaties in Brussel, Antwerpen en Brugge keren we terug naar waar we begonnen, hier in de Henry Le Boeufzaal in Bozar. Afsluiten doen we met een klepper van formaat. Met het ongeëvenaarde Orchestra of the Age of Enlightenment brengt Mark Padmore een meesterwerk uit onze muziekgeschiedenis: de Johannes-Passion van Johann Sebastian Bach. In 1724 maakte Bach met dit bijzonder theatrale, intense werk zijn passiedebuut in Leipzig. Hij legde er een centrale rol weg voor het koor (de zogenaamde ‘turba’, wat ‘menigte’ betekent), dat de monologen voorziet van vinnige en zelfs brutale tussenkomsten. Padmores opvoering van de Johannes-Passion is behalve de uitzonderlijke cast om nog een reden bijzonder. In zijn theatrale interpretatie interageren de solisten en orkestleden op zo'n manier, dat de oproer van het volk vrij letterlijk in het hart van deze passie geplaatst wordt.

Eindelijk mocht het weer. Bedankt om zo talrijk en met zoveel enthousiasme deel uit te maken van Klarafestival 2022. Ik wens jullie een prachtig slotconcert toe.

 

Joost Fonteyne

intendant van Klarafestival

Johann Sebastian Bach (1685-1750) werd geboren in Eisenach in een familie met een zeer lange muzikale traditie. Na zijn opleiding aan het gymnasium van Lüneburg werkte de jonge componist achtereenvolgens in Weimar (1703), Arnstadt (1703-1707) en Mühlhausen (1707-1708). Vervolgens keerde hij van 1708 tot 1717 terug naar het hof in Weimar, waar hij zijn reputatie van voornaam orgelkenner en -componist vestigde. Aan het hof van Köthen beschikte Bach over een uitstekend achttienkoppig orkest waarvoor hij tal van concerti (onder meer de zes Brandenburgse Concerti) en de orkestsuites schreef. Voor solistische bezetting componeerde hij sonates, suites, de twee- en driestemmige inventies en het eerste deel van Das wohltemperierte Klavier.

 

In 1723 volgde Bach Johann Kuhnau op als cantor aan de Thomaskirche in Leipzig, een ambt dat hij zou uitoefenen tot zijn overlijden in 1750. Aan de functie van Thomascantor zijn op dat moment tal van bijkomende taken verbonden. Bach was immers ook Director Musices, muziekdirecteur van de stad Leipzig: hij moest niet enkel de eredienst in de Thomaskirche in goede banen leiden, ook het muziekleven aan de vijf andere kerken in Leipzig viel onder zijn verantwoordelijkheid. Daarnaast was hij als pedagoog verbonden aan de Thomasschule en vanaf 1729 leidde hij ook het Collegium Musicum, het studentenorkest dat Telemann in 1704 hervormde en naar zichzelf noemde. Met het Collegium Musicum zette Bach de traditie van wekelijkse concerten in het koffiehuis van Gottfried Zimmermann verder. 

 

De Johannespassie is, na het Magnificat (1723), het eerste grootschalige werk dat Bach schreef voor Leipzig. Het werk werd gecreëerd tijdens de vesperdienst op Goede Vrijdag van het jaar 1724 in de Nikolaikirche. Een legaat van een vooraanstaande Leipzigse weduwe maakte immers dat men sindsdien Goede Vrijdag afwisselend in de Thomas- en in de Nikolaikirche vierde. De eigenlijke vesperdienst werd weliswaar gevoelig ingekort ten voordele van de passiemuziek (men schrapte voor de gelegenheid de samenzang, de psalmlezingen, de voor- en tussenbeden en het magnificat), maar de preek bleef behouden: tussen het eerste en tweede deel predikte men ofwel over de graflegging, ofwel over het rollen van de steen voor het graf van Christus en de bewaking van het graf. De preek past daarmee allerminst op die plaats in de chronologische evolutie van het verhaal, maar vermits de toehoorders het passieverhaal sowieso kenden, moet men de preek eerder beschouwen als een moment van reflectie. 

De Thomasschule in Leipzig telde gemiddeld 55 leerlingen die, volgens hun capaciteiten en ervaring, verdeeld werden over vier koren. De twee beste ensembles waren verbonden aan respectievelijk de Thomas- en de Nikolaikirche, waar zij zowel instonden voor de vocale als voor de instrumentale invulling van de wekelijkse cantatediensten. Op 9 maart 1724 kon Bach zich voor de creatie van zijn Johannespassie beroepen op beide ensembles samen. Recent onderzoek van Joshua Rifkin en Andrew Parrott wijst uit dat de bezetting van koor en orkest voor zowel de passies als voor de wekelijkse cantatediensten veel kleiner was dan wij doorgaans vermoeden: waarschijnlijk werd de Johannespassie (en in 1729 ook de Mattheuspassie) gecreëerd door slechts acht zangers, waarvan er vier zowel de koor- als de solopassages vertolkten. 

 

De eerste sporen van een gezongen passieverhaal dateren uit de 4e eeuw. In de 15e eeuw verschijnen de eerste meerstemmige passies, volledig gebaseerd op de Bijbelse tekst van een van de vier evangelies. In de responsoriale passie wordt de partij van de evangelist vertolkt door een solist die de tekst voordraagt op een reciteertoon. In de motetpassie daarentegen worden niet enkel de woorden van Christus en de andere personages, maar ook die van de evangelist meerstemmig gezongen. Vanaf de 17e eeuw lijkt het componeren van passies welhaast het alleenrecht van de lutheranen: vooral in Duitsland stellen we immers een toename aan passies vast, terwijl de katholieke toondichters nog amper interesse voor het genre aan de dag leggen. Onder invloed van opera en oratorium worden de personages verzelfstandigd en krijgt ook de evangelist een partij die loskomt van de rigide reciteertoon. Omstreeks 1650 ontstaat in het lutherse Duitsland de gewoonte om aan het oorspronkelijke libretto momenten van reflectie toe te voegen op niet-Bijbelse teksten. Ook het aantal concerterende instrumenten neemt gestaag toe. Die nieuwe vorm wordt aangeduid als oratoriumpassie. In het begin van de 18e eeuw ontstaat een tweede soort passie die weliswaar gebaseerd is op het Bijbelse verhaal, maar voorzien wordt van een volledig nieuw libretto: zowel Händel als Telemann componeerden een passie-oratorium op tekst van Barthold Heinrich Brockes. 

 

Bachs Johannespassie is een oratoriumpassie: de oorspronkelijke Bijbelse teksten van de evangelist, Christus en het volk blijven bewaard, maar voor de madrigaalpoëzie in de aria’s en sommige koorpassages doet Bach beroep op Der für die Sünde der Welt gemarterte und sterbende Jesus, een werk uit 1712 van de eerder vermelde Brockes. Daarnaast gebruikt hij ook poëzie van Christian Weise en Christian Heinrich Postel. Leipzigs jonge passietraditie verklaart ten dele dit ietwat verbrokkelde libretto: pas in 1721 immers voerde Bachs voorganger, Johann Kuhnau, de gewoonte in om tijdens de Goede Week een musicirte Passion uit te voeren. In tegenstelling tot de heersende mode bij andere Duitse componisten waren de passies van Kuhnau uitsluitend gebaseerd op Bijbelse teksten en knoopten zij dus veeleer aan bij de traditie uit de eerste helft van de 17e eeuw. In 1729 zou Bach voor een meer samenhangend tekstverloop kiezen: het hele libretto voor de Mattheuspassie is immers van de hand van Christian Friedrich Picander. 

 

Bach herwerkte de Johannespassie maar liefst vier maal: na de creatie in 1724 volgden nieuwe uitvoeringen in 1725, 1730, 1739 en 1748/49. Voor die gelegenheden herwerkte Bach telkens de partituur. In de versie van 1725 bijvoorbeeld begint de Johannespassie met “O Mensch, bewein dein Sünde groß”, het koraal dat daarna zijn definitieve plaats vond als afsluiter van het eerste deel uit de Mattheuspassie. Sommige onderzoekers vermoeden dat Bach reeds in 1717 aan een (inmiddels zoekgeraakte) passie had gewerkt: mogelijk komt “O Mensch, bewein dein Sünde groß” daarin reeds voor, net als twee alternatieve tenoraria’s die hij ook in de Johannesversie van 1725 gebruikt. 

 

In vergelijking met de Mattheuspassie is de Johannespassie niet enkel aanzienlijk korter, maar bevat ze – zelfs verhoudingsgewijs – weinig aria’s (namelijk acht aria’s en twee arioso’s tegenover maar liefst vijftien aria’s en een duet in de Mattheuspassie). De acht aria’s zijn evenwel pareltjes van retoriek en poëzie. In elk ervan kiest de componist voor een andere bezetting en een zeer eigen karakter. De sopraanaria “Ich folge dir gleichfalls” verklankt de onvoorwaardelijke, haast naïeve trouw van de apostel Johannes aan zijn meester. In “Es ist vollbracht” daarentegen begeleidt het orkest met scherp gepunteerde motieven: in de 17e eeuw reeds werd op die manier het noodlot verklankt. Met rasse spoed maant de bas ons in “Eilt, ihr angefochtnen Seelen” aan om ons op Golgotha aan het geloof te onderwerpen. In de Johannespassie legt Bach de nadruk op het dramatische verloop van het verhaal, terwijl bij Mattheus de reflectie een belangrijkere plaats toegemeten krijgt. Sommige hedendaagse evangelisten koesteren precies om die reden een lichte voorkeur voor Bachs oudste passie: slotzinnen zoals “und weinete bitterlich” of “und geißelte ihm” zijn schoolvoorbeelden van de meesterlijk dramatische wijze waarop Bach het verhaal kleurt. In beide passies vervullen de turbakoren een aanzienlijke rol, net als de vierstemmige koralen. Het meest sprekende voorbeeld is zonder twijfel “Weg mit dem, kreuzige ihn” waarin het opgehitste volk uit angst voor enkele volksmenners Christus aan het kruis praat. 

 

Tal van elementen maken dat de beide passies van Bach ieder jaar weer een hedendaags publiek kunnen bekoren. Vooreerst is er natuurlijk de onweerstaanbare esthetische aantrekkingskracht die de muziek van de meester uitoefent. Daarnaast speelt er ook een mystieke factor mee: de 18e-eeuwse teksten van Brockes, Weise, Postel en Picander zijn gebaseerd op inzichten uit de middeleeuwse theologie, een theologie die bewust het ongrijpbare opzoekt. De combinatie tenslotte van die uitgepuurde schoonheid, de oprechte en van oppervlakkigheid ontdane emotie, de duur van het werk en de uitgezongen onuitspreekbaarheid maakt elke passie-uitvoering tot een moment van loutering en verstilling. 

 

Steven Marien

Mark Padmore 

De Britse tenor Mark Padmore heeft een bloeiende internationale carrière in opera, concert en recital. Vooral zijn indringende vertolkingen van de Evangelist in de Bachpassies leveren hem veel erkenning op. In het seizoen 2021-2022 is hij in residentie bij de Wigmore Hall waar hij zijn artistieke relaties met Till Fellner, Imogen Cooper en Paul Lewis zal vieren. Verder zingt hij in een geënsceneerde versie van Brittens War Requiem in Barcelona en maakt hij een tournée in de Verenigde Staten met Mitsuko Uchida. 

 

Mary Bevan 

De Britse sopraan Mary Bevan is een internationaal gerenommeerde zangeres. Ze deelt het podium met belangrijke dirigenten, orkesten en ensembles als het London Philharmonic Orchestra en het City of Birmingham Symphony Orchestra. In het seizoen 2021-2022 zingt ze onder meer in Haydns Die Schöpfung met de Academy of Ancient Music in The Barbican en maakt ze een Europese tournée met het Kammerorchester Basel. Verder staan er liedrecitals in Wigmore Hall, Carnegie Hall en het Bolstoi Theatre op het programma.

 

Daisy Walford 

De Britse sopraan Daisy Walford studeerde aan de Trinity Laban Conservatoire of Music and Dance in Londen. Ze is een veelgevraagde concert- en oratorium zangeres en werkt samen met wereldbekende ensembles als The Tallis Scholars, The Sixteen and het Choir of the Age of Enlightenment. Haar muzikale engagementen brachten haar al in de belangrijke Europese concertzalen als de Elbphilharmonie en de Philharmonie Luxembourg.

 

Paula Murrihy 

De Ierse mezzosopraan Paula Murrihy studeerde aan het Conservatory of Music and Drama in Dublin en het New England Conservatory in Boston. Ze is ensemblelid van de opera van Frankfurt, waar ze belangrijke rollen vertolkte als Dido/ Dido and Aeneas, Octavian/ Der Rosenkavalier en de titelrol in Carmen. In het seizoen 2021-2022 zingt ze onder meer Der Komponist/ Ariadne auf Naxos in het Gran Teatre del Liceu en de titelrol in Ariodante in het Bolstojtheater.

 

Laurence Kilsby 

De Britse tenor Laurence Kilsby studeerde aan de Royal College of Music in Londen. Hij is een veelgevraagde opera- en concertzanger. In het seizoen 2O21-2022 debuteert hij in L’incoronazione di Poppea van Monteverdi. Verder is hij te horen in de Philharmonie de Paris, het Concertgebouw en het Théâtre des Champs-Elysees. Hij verscheen ook op The Call met pianist Malcolm Martineau. Op dit album begeleidt de meesterpianist enkele opkomende stemmen.

 

Tom Robson 

De tenor Tom Robson kreeg zijn opleiding aan de Guildhall School of Music and Drama en studeerde bij Brian Parsons en Janice Chapman. Hij treedt op met topensembles als The Sixteen, The King’s Consort, Tenebrae Choir, The English Consort en The Orchestra of the Age of the Enlightenment. Hij is veelgevraagd voor recitals en oratoriums en heeft een liefde voor the English Song. Daarnaast is hij Associate Lecturer in Music aan de Universiteit van Chichester.

 

Raoul Steffani

De jonge Nederlandse bariton Raoul Steffani studeerde aan de conservatoria van Wenen, Amsterdam en Tilburg. Als solist werkte hij al samen met belangrijke ensembles als het Concertgebouw Chamber Orchestra en de Camerata Salzburg. In het seizoen 2020-2021 was hij ensemblelid van de Opéra National de Lyon, waar hij onder meer Papageno/ Die Zauberflöte en Aeneas/ Dido and Aeneas vertolkte. Zijn tweede album Robert and Clara Schumann: Love’s Spring met mezzosopraan Magdalena Kožená en pianist Gerold Huber kwam in november 2021 uit. 

 

Jonathan Brown 

De Canadese bas Jonathan Brown studeerde aan de University of Western Ontario en de University of Cambridge. Hij is een veelgevraagde operazanger met rollen als Marcello/ La bohème, Garibaldo/ Rodelinda, Yamadori/ Madama Butterfly in onder meer de Opéra de Lille, het Théâtre du Châtelet en de Opéra national du Rhin. Hij heeft bijzondere samenwerkingsverbanden met Sir John Eliot Gardiner en Emmanuelle Haim.

 

Philip Tebb 

Philip Tebb studeerde muziek aan de Durham University en de Royal College of Music. Hij is zowel actief in opera als in concert met belangrijke engagementen als Demetrius/ A Midsummer Night’s Dream, Father Trulove/ The Rake’s Progress en Schaunard/ La bohème in belangrijke operahuizen in het Verenigd Koninkrijk. Verder soleert hij regelmatig in Bachpassies, maar ook  in missen, oratoria en requiems van onder meer Mozart, Verdi en Mendelssohn.

19:30 - 19:50

Klarafestival LOUNGE

Inleiding door dramaturge Lalina Goddard

ERSTER TEIL

 

Chor
Herr, unser Herrscher, dessen Ruhm
In allen Landen herrlich ist!
  Zeig uns durch deine Passion,
  Daß du, der wahre Gottessohn,
  Zu aller Zeit,
  Auch in der größten Niedrigkeit,
  Verherrlicht worden bist!

 

[NL]

EERSTE DEEL

 

1. Koor

Heer, onze heerser, wiens roem

In alle landen heerlijk is!

Toon ons door uw lijden,

Dat u, de ware Zoon van God,

Altijd,

Zelfs in de grootste vernedering,

Verheerlijkt bent!

 

 

2a. Evangelist
Jesus ging mit seinen Jüngern über den Bach Kidron, da war ein Garte, darein ging Jesus und seine Jünger. Judas aber, der ihn verriet, wußte den Ort auch, denn Jesus versammlete sich oft daselbst mit seinen Jüngern. Da nun Judas zu sich hatte genommen die Schar und der Hohenpriester und Pharisäer Diener, kommt er dahin mit Facheln, Lampen und mit Waffen. Als nun Jesus wußte alles, was ihm begegnen sollte, ging er hinaus und sprach zu ihnen:

Jesus
Wen suchet ihr?

Evangelist
Sie antworteten ihm:

2b. Chor
Jesum von Nazareth.

2c. Evangelist
Jesus spricht zu ihnen:

Jesus
Ich bin's.

Evangelist
Judas aber, der ihn verriet, stund auch bei ihnen. Als nun Jesus zu ihnen sprach: Ich bin's, wichen sie zurücke und fielen zu Boden. Da fragete er sie abermal:Jesus
 

Jesus
Wen suchet ihr?

Evangelist
Sie aber sprachen:

2d. Chor
Jesum von Nazareth.

2e. Evangelist
Jesus antwortete:

Jesus
Ich hab's euch gesagt, daß ich's sei, suchet ihr denn mich, so lasset diese gehen!

 

[NL]

2a.Evangelist

Jezus stak met zijn discipelen

de beek Kidron over. Daar was een hof,

waar Jezus binnenging met zijn discipelen.

En Judas, zijn verrader, kende die plaats ook,

want Jezus kwam daar vaaksamen met zijn discipelen.

Nu had Judas een troep soldaten meegenomen

en dienaren van de hogepriesters en de farizeeërs,

en daar kwam hij, met fakkels, lampen en met wapens.

En Jezus, die alles wist wat er met hem zou gebeuren,

liep naar hen toe en zei tegen hen: 

 

Jezus 

Wie zoeken jullie?

Evangelist

Zij antwoordden:

 

2b. Koor

Jezus van Nazareth.

 

2c. Evangelist: 

Jezus zei tegen hen:

 

Jezus

Dat ben ik.

 

Evangelist 

En Judas, zijn verrader, stond ook bij hen.

Toen nu Jezus tegen hen zei: 

Dat ben ik, deinsden zij terug en vielen op de grond.

Toen vroeg hij weer:

 

Jezus
Wie zoeken jullie?

Evangelist 

En zij zeiden:

 

2d. Koor

Jezus van Nazareth.

 

2e. Evangelist

Jezus antwoordde:

 

Jezus

 Ik heb jullie gezegd dat ik dat was. 

Als jullie mij zoeken, laat hen dan gaan!

 

 

3. Choral
O große Lieb, o Lieb ohn alle Maße,
Die dich gebracht auf diese Marterstraße!
Ich lebte mit der Welt in Lust und Freuden,
Und du mußt leiden.
("Herzliebster Jesus, was hast du verbrochen," verse 7)

 

[NL]

3. Koraal

O grote liefde, o onmetelijke liefde,

Die u op deze martelweg heeft gebracht,

Ik leefde met de wereld in lust en vreugde,

En u moet lijden.

 

 

4a. Evangelist
Auf daß das Wort erfüllet würde, welches er sagte: Ich habe der keine verloren, die du mir gegeben hast. Da hatte Simon Petrus ein Schwert und zog es aus und schlug nach des Hohenpriesters Knecht und hieb ihm sein recht Ohr ab; und der Knecht hieß Malchus. Da sprach Jesus zu Petro:

Jesus
Stecke dein Schwert in die Scheide! Soll ich den Kelch nicht trinken, den mir mein Vater gegeben hat?

 

[NL]

4a. Evangelist

Opdat het woord vervuld zou worden

dat hij had gesproken: Ik heb niemand verloren

van hen die u mij hebt gegeven.

Nu had Simon Petrus een zwaard,

hij trok dat en sloeg

naar de knecht van de hogepriester

en hakte diens rechteroor af;

en die knecht heette Malchus.

Toen zei Jezus tegen Petrus:

 

Jezus

Steek je zwaard in zijn schede!

Moet ik de beker niet drinken

die mijn vader mij heeft gegeven?

 

 

5. Choral
Dein Will gescheh, Herr Gott, zugleich
Auf Erden wie im Himmelreich.
Gib uns Geduld in Leidenszeit,
Gehorsam sein in Lieb und Leid;
Wehr und steur allem Fleisch und Blut,
Das wider deinen Willen tut!
("Vater unser im Himmelreich," verse 4)

 

[NL]

5. Koraal

Uw wil geschiede, God, zowel

Op aarde als in het hemelrijk.

Geef ons geduld in lijdenstijd,

Gehoorzaamheid in lief en leed;

Bestrijd en stuit alle vlees en bloed

Dat tegen uw wil ingaat!

 

 

6. Evangelist
Die Schar aber und der Oberhauptmann und die Diener der Jüden nahmen Jesum und bunden ihn und führeten ihn aufs erste zu Hannas, der was Kaiphas Schwäher, welcher des Jahres Hoherpriester war. Es war aber Kaiphas, der den Juden riet, es wäre gut, daß ein Mensch würde umbracht für das Volk.

 

[NL]

6. Evangelist

En de troep soldaten

en hun aanvoerder en de dienaren

van de Joden grepen Jezus en boeiden hem

en brachten hem eerst naar Annas,

de schoonvader van Kajafas,

die dat jaar hogepriester was.

En het was Kajafas die de Joden had

voorgehouden dat het goed zou zijn als één mens

om het leven werd gebracht voor het hele volk.

 

 

7. Arie A
Von den Stricken meiner Sünden
Mich zu entbinden,
Wird mein Heil gebunden.
  Mich von allen Lasterbeulen
  Völlig zu heilen,
  Läßt er sich verwunden.

 

[NL]

7. Aria (alt)

Om mij van de strikken

Van mijn zonden te bevrijden

Wordt mijn heil geboeid.

Om mij van alle zondebuilen

Volkomen te genezen,

Laat hij zich verwonden.

 

 

8. Evangelist
Simon Petrus aber folgete Jesu nach und ein ander Jünger.

 

[NL]

8. Evangelist

En Simon Petrus volgde Jezus, en ook een andere discipel.

 

 

9. Arie S
Ich folge dir gleichfalls mit freudigen Schritten
Und lasse dich nicht,
Mein Leben, mein Licht.
  Befördre den Lauf,
  Und höre nicht auf,
  Selbst an mir zu ziehen, zu schieben, zu bitten.

 

[NL]

9. Aria (sopraan)

Ik volg u eveneens met verheugde stappen

En ik laat u niet los,

Mijn leven, mijn licht.

Ondersteun mijn schreden

En houd niet op

Zelf aan mij te trekken, duwen, vragen.

 

 

10. Evangelist
Derselbige Jünger war dem Hohenpriester bekannt und ging mit Jesu hinein in des Hohenpriesters Palast. Petrus aber stund draußen für der Tür. Da ging der andere Jünger, der dem Hohenpriester bekannt war, hinaus und redete mit der Türhüterin und führete Petrum hinein. Da sprach die Magd, die Türhüterin, zu Petro:

Magd
Bist du nicht dieses Menschen Jünger einer?

Evangelist
Er sprach:

Petrus
Ich bin's nicht.

Evangelist
Es stunden aber die Knechte und Deiner und hatten ein Kohlfeu'r gemacht (denn es war kalt) und wärmeten sich. Petrus aber stund bei ihnen und wärmete sich. Aber der Hohepriester fragte Jesum um seine Jünger und um seine Lehre. Jesus antwortete ihm:

Jesus
Ich habe frei, öffentlich geredet für der Welt. Ich habe allezeit gelehret in der Schule und in dem Tempel, da alle Juden zusammenkommen, und habe nichts im Verborgenen geredt. Was fragest du mich darum? Frage die darum, die gehöret haben, was ich zu ihnen geredet habe! Siehe, dieselbigen wissen, was ich gesaget habe.

Evangelist
Als er aber solches redete, gab der Diener einer, die dabeistunden, Jesu einen Backenstreich und sprach:

Diener
Solltest du dem Hohenpriester also antworten?

Evangelist
Jesus aber antwortete:

Jesus
Hab ich übel geredt, so beweise es, daß es böse sei, hab ich aber recht geredt, was schlägest du mich?

 

[NL]

10. Evangelist

Deze discipel was een

bekende van de hogepriester en hij ging met

Jezus het paleis van de hogepriester binnen.

En Petrus bleef buiten bij de poort staan.

Toen kwam de andere discipel,

de bekende van de hogepriester,

naar buiten en hij praatte met de portierster

en nam Petrus mee naar de binnenplaats.

Toen zei het dienstmeisje tegen Petrus:

Dienstmeisje (sopraan): Ben jij niet

een van de discipelen van die man?

 

Evangelist

Hij zei:

 

Petrus

Dat ben ik niet.

 

Evangelist 

De knechten en dienaren die

daar stonden hadden een kolenvuur gemaakt,

want het was koud, en zij warmden zich.

En Petrus stond bij hen en ook hij warmde zich.

En de hogepriester ondervroeg Jezus

over zijn discipelen en over zijn leer.

Jezus antwoordde:

Jezus

Ik heb vrijuit en in het

openbaar voor de wereld gesproken.

Ik heb voortdurend onderwezen in

de synagoge en in de tempel,

waar alle Joden samenkomen,

en ik heb niets in het geheim gezegd.

Waarom vraagt u mij dit?

Vraag het aan hen die gehoord hebben

wat ik tot hen heb gesproken.

Zij weten wat ik gezegd heb.

 

Evangelist

En toen hij dat zei,

gaf een van de dienaren die erbij stonden

Jezus een klap in zijn gezicht en zei:

 

Dienaar:

Zo praat je niet tegen de hogepriester!

 

Evangelist

En Jezus antwoordde:

 

Jezus

Als ik iets verkeerds heb gezegd,

bewijs dan dat het slecht was. Maar als het goed

was wat ik zei, waarom sla je me dan?

 

 

11. Choral
Wer hat dich so geschlagen,
Mein Heil, und dich mit Plagen
So übel zugericht'?
Du bist ja nicht ein Sünder
Wie wir und unsre Kinder,
Von Missetaten weißt du nicht.

Ich, ich und meine Sünden,
Die sich wie Körnlein finden
Des Sandes an dem Meer,
Die haben dir erreget
Das Elend, das dich schläget,
Und das betrübte Marterheer.
("O Welt, sieh hier dein Leben," verses 3 and 4)

 

[NL]

11. Koraal

Wie heeft u zo geslagen,

Mijn heil, en u met klappen

Zo toegetakeld?

U bent toch geen zondaar

Zoals wij en onze kinderen,

Van misdaden weet u niets.

 

Ik, ik en mijn zonden,

Waarvan er zoveel zijn

Als korrels zand bij de zee,

Die zijn de oorzaak

Van de ellende die u treft

En het bedroefde leger martelaren.

 

 

12a. Evangelist
Und Hannas sandte ihn gebunden zu dem Hohenpriester Kaiphas. Simon Petrus stund und wärmete sich, da sprachen sie zu ihm:

12b. Chor
Bist du nicht seiner Jünger einer?

12c. Evangelist
Er leugnete aber und sprach:

Petrus
Ich bin's nicht.

Evangelist
Spricht des Hohenpriesters Knecht' einer, ein Gefreundter des, dem Petrus das Ohn abgehauen hatte:

Knecht
Sahe ich dich nicht im Garten bei ihm?

Evangelist
Da verleugenete Petrus abermal, und alsobald krähete der Hahn.
Da gedachte Petrus an die Worte Jesu und ging hinaus und weinete bitterlich.
(Matthew 26:75)

 

[NL]

12a. Evangelist

En Annas stuurde hem

geboeid naar hogepriester Kajafas.

Petrus stond zich te warmen,

en ze zeiden tegen hem:

12b. Koor

Ben jij niet één van zijn discipelen?

12c. Evangelist

Hij ontkende het en zei:

Petrus (bas): 

Dat ben ik niet.

Evangelist: 

Toen zei een van de knechten

van de hogepriester, een familielid van degene

van wie Petrus het oor had afgehakt:

Dienaar (tenor): 

Heb ik jou niet

bij hem in de hof gezien?

Evangelist: 

Toen ontkende Petrus het opnieuw,

en meteen kraaide de haan.

Toen herinnerde Petrus zich de woorden van

Jezus en hij ging de poort uit en huilde bitter.

 

 

13. Arie T
Ach, mein Sinn,
Wo willt du endlich hin,
Wo soll ich mich erquicken?
Bleib ich hier,
Oder wünsch ich mir
Berg und Hügel auf den Rücken?
Bei der Welt ist gar kein Rat,
Und im Herzen
Stehn die Schmerzen
Meiner Missetat,
Weil der Knecht den Herrn verleugnet hat.

 

[NL]

13. Aria (tenor)

Ach, waar moet ik

Het toch zoeken,

Waar vind ik troost?

Blijf ik hier

Of wens ik

Berg en heuvels op mijn rug?

De wereld kan mij echt niet helpen,

En in mijn hart

Zit de pijn

Van mijn misdaad omdat

De knecht zijn Heer heeft verloochend.

 

 

14. Choral
Petrus, der nicht denkt zurück,
Seinen Gott verneinet,
Der doch auf ein' ernsten Blick
Bitterlichen weinet.
Jesu, blicke mich auch an,
Wenn ich nicht will büßen;
Wenn ich Böses hab getan,
Rühre mein Gewissen!
("Jesu Leiden, Pein und Tod," verse 10)

 

[NL]

14. Koraal

Petrus, die het zich niet herinnert

En zijn God verloochent,

Maar die op een ernstige blik

Bitter begint te huilen.

Jezus, kijk ook mij aan

Als ik niet wil boeten,

Als ik kwaad heb gedaan,

Raak dan mijn geweten aan!

 

 

ZWEITER TEIL

 

15. Choral
Christus, der uns selig macht,
Kein Bös' hat begangen,
Der ward für uns in der Nacht
Als ein Dieb gefangen,
Geführt für gottlose Leut
Und fälschlich verklaget,
Verlacht, verhöhnt und verspeit,
Wie denn die Schrift saget.
("Christus, der uns selig macht," verse 1)

 

[NL]

TWEEDE DEEL

 

15. Koraal

Christus, die ons zalig maakt,

Niets kwaads heeft gedaan,

Die is voor ons in de nacht

Als een dief gevangen,

Voorgeleid aan goddeloze mensen

En vals beschuldigd,

Uitgelachen, bespot en bespuwd,

Zoals de Schrift zegt.

 

 

16a. Evangelist
Da führeten sie Jesum von Kaiphas vor das Richthaus, und es war frühe. Und sie gingen nicht in das Richthaus, auf daß sie nicht unrein würden, sondern Ostern essen möchten. Da ging Pilatus zu ihnen heraus und sprach:

Pilatus
Was bringet ihr für Klage wider diesen Menschen?

Evangelist
Sie antworteten und sprachen zu ihm:

16b. Chor
Wäre dieser nicht ein Übeltäter, wir hätten dir ihn nicht überantwortet.

16c. Evangelist
Da sprach Pilatus zu ihnen:

Pilatus
So nehmet ihr ihn hin und richtet ihn nach eurem Gesetze!

Evangelist
Da sprachen die Jüden zu ihm:

16d. Chor
Wir dürfen niemand töten.

16e. Evangelist
Auf daß erfüllet würde das Wort Jesu, welches er sagte, da er deutete, welches Todes er sterben würde. Da ging Pilatus wieder hinein in das Richthaus und rief Jesu und sprach zu ihm:

Pilatus
Bist du der Jüden König?

Evangelist
Jesus antwortete:

Jesus
Redest du das von dir selbst, oder haben's dir andere von mir gesagt?

Evangelist
Pilatus antwortete:

Pilatus
Bin ich ein Jüde? Dein Volk und die Hohenpriester haben dich mir überantwortet; was hast du getan?

Evangelist
Jesus antwortete:

Jesus
Mein Reich ist nicht von dieser Welt; wäre mein Reich von dieser Welt, meine Diener würden darob kämpfen, daß ich den Jüden nicht überantwortet würde; aber nun ist mein Reich nicht von dannen.

 

[NL]

16a. Evangelist

Toen brachten ze Jezus an Kajafas

naar het gerechtsgebouw, en het was vroeg.

En ze gingen het gerechtsgebouw niet

binnen om niet onrein te worden

maar het paasmaal te kunnen eten.

En Pilatus kwam naar buiten en zei:

Pilatus: 

Waarvan beschuldigen

jullie deze mens?

Evangelist: 

Zij antwoordden:

 

16b. Koor

Als hij geen misdadiger was,

hadden we hem niet aan u overgeleverd.

 

16c. Evangelist

Toen zei Pilatus:

 

Pilatus:

Neem hem dan mee

en berecht hem volgens jullie eigen wet!

Evangelist: 

Toen zeiden de Joden:

 

16d. Koor

Wij mogen niemand doden.

 

Evangelist:

Opdat vervuld zou worden

het woord van Jezus toen hij voorspelde

welke dood hij zou sterven.

Toen ging Pilatus het gerechtsgebouw

weer in en riep Jezus en zei tegen hem:

 

Pilatus

Bent u de koning der Joden?

Evangelist

Jezus antwoordde:

Jezus

Zegt u dat uit uzelf

of hebben anderen dat over mij gezegd?

Evangelist

Pilatus antwoordde:

Pilatus

Ben ik soms een Jood?

Uw volk en de hogepriesters

hebben u aan mij overgeleverd;

wat hebt u gedaan?

Evangelist

Jezus antwoordde:

Jezus

Mijn rijk is niet van deze wereld;

als mijn rijk van deze wereld was,

zouden mijn dienaren ervoor vechten

dat ik niet aan de Joden werd overgeleverd;

maar nu is mijn rijk niet van hier.

 

 

17. Choral
Ach großer König, groß zu allen Zeiten,
Wie kann ich gnugsam diese Treu ausbreiten?
Keins Menschen Herze mag indes ausdenken,
Was dir zu schenken.

Ich kann's mit meinen Sinnen nicht erreichen,
Womit doch dein Erbarmen zu vergleichen.
Wie kann ich dir denn deine Liebestaten
Im Werk erstatten?
("Herzliebster Jesus, was hast du verbrochen," verses 8, 9)

 

[NL]

17. Koraal

Ach, grote koning, groot in alle tijden,

Hoe kan ik die trouw genoeg verbreiden?

Niemands hart kan bedenken

Wat het u moet schenken.

Met mijn verstand weet ik niet

Waarmee ik uw ontferming moet vergelijken.

Hoe kan ik uw liefdesdaden

Met daden terugbetalen?

 

 

18a. Evangelist
Da sprach Pilatus zu ihm:

Pilatus
So bist du dennoch ein König?

Evangelist
Jesus antwortete:

Jesus
Du sagst's, ich bin ein König. Ich bin dazu geboren und in die Welt kommen, daß ich die Wahrheit zeugen soll. Wer aus der Wahrheit ist, der höret meine Stimme.

Evangelist
Spricht Pilatus zu ihm:

Pilatus
Was ist Wahrheit?

Evangelist
Und da er das gesaget, ging er wieder hinaus zu den Jüden und spricht zu ihnen:

Pilatus
Ich finde keine Schuld an ihm. Ihr habt aber eine Gewohnheit, daß ich euch einen losgebe; wollte ihr nun, daß ich euch der Jüden König losgebe?

Evangelist
Da schrieen sie wieder allesamt und sprachen:

18b. Chor
Nicht diesen, sondern Barrabam!

18c. Evangelist
Barrabas aber war ein Mörder. Da nahm Pilatus Jesum und geißelte ihn.

 

 

[NL]

18a. Evangelist

Toen zei Pilatus tegen hem:

 

Pilatus

Bent u dan toch een koning?

 

Evangelist

Jezus antwoordde:

 

Jezus

U zegt het, ik ben een koning.

Ik ben geboren en in de wereld gekomen

om van de waarheid te getuigen.

Wie uit de waarheid is,

die hoort mijn stem.

 

Evangelist

Pilatus zei:

 

Pilatus

Wat is waarheid?

 

Evangelist

En toen hij dat gezegd had,

ging hij weer naar buiten naar de Joden

en hij zei tegen hen:

 

Pilatus

Ik kan geen schuld in hem vinden.

Maar jullie hebben een gewoonte

dat ik iemand vrijlaat;

willen jullie nu

dat ik de koning der Joden vrijlaat?

 

Evangelist

Toen begonnen ze weer

allemaal te schreeuwen en ze riepen:

 

18b. Koor

Niet hem, maar Barabbas!

 

18c. Evangelist

En Barabbas was een moordenaar.

Toen nam Pilatus Jezus en geselde hem.

 

 

19. Arioso B
Betrachte, meine Seel, mit ängstlichem Vergnügen,
Mit bittrer Lust und halb beklemmtem Herzen
Dein höchstes Gut in Jesu Schmerzen,
Wie dir auf Dornen, so ihn stechen,
Die Himmelsschlüsselblumen blühn!
Du kannst viel süße Frucht von seiner Wermut brechen
Drum sieh ohn Unterlass auf ihn!

 

[NL]

19. Arioso (bas)

Aanschouw, mijn ziel, met angstig genoegen,

Met bittere lust en een half beklemd hart

Hoe jouw hoogste goed in Jezus’ smarten ligt,

Hoe voor jou op de doornen die hem steken

De hemelsleutelbloemen bloeien!

Je kunt veel zoete vruchten van zijn bitterheid

Plukken, dus zie hem onafgebroken aan!

 

 

20. Arie T
Erwäge, wie sein blutgefärbter Rücken
In allen Stücken
Dem Himmel gleiche geht,
Daran, nachdem die Wasserwogen
Von unsrer Sündflut sich verzogen,
Der allerschönste Regenbogen
Als Gottes Gnadenzeichen steht!

 

[NL]

20. Aria (tenor)

Overdenk hoe zijn met bloed gekleurde rug

In alle opzichten

Op de hemel lijkt,

Waaraan, nadat de golven

Van onze zondvloed zijn verdwenen,

De allermooiste regenboog staat

Als teken van Gods genade!

 

 

21a. Evangelist
Und die Kriegsknechte flochten eine Krone von Dornen und satzten sie auf sein Haupt und legten ihm ein Purpurkleid an und sprachen:

21b. Chor
Sei gegrüßet, lieber Jüdenkönig!

21c. Evangelist
Und gaben ihm Backenstreiche. Da ging Pilatus wieder heraus und sprach zu ihnen:

Pilatus
Sehet, ich führe ihn heraus zu euch, daß ihr erkennet, daß ich keine Schuld an ihm finde.

Evangelist
Also ging Jesus keraus und trug eine Dornenkrone und Purpurkleid. Und er sprach zu ihnen:

Pilatus
Sehet, welch ein Mensch!

Evangelist
Da ihn die Hohenpriester und die Diener sahen, schrieen sie und sprachen:

21d. Chor
Kreuzige, kreuzige!

21e. Evangelist
Pilatus sprach zu ihnen:

Pilatus
Nehmet ihr ihn hin und kreuziget ihn; denn ich finde keine Schuld an ihm!

Evangelist
Die Jüden antworteten ihm:

21f. Chor
Wir haben ein Gesetz, und nach dem Gesetz soll er sterben; denn er hat sich selbst zu Gottes Sohn gemacht.

21g. Evangelist
Da Pilatus das Wort hörete, fürchtet' er sich noch mehr und ging wieder hinein in das Richthaus und spricht zu Jesu:

Pilatus
Von wannen bist du?

Evangelist
Aber Jesus gab ihm keine Antwort. Da sprach Pilatus zu ihm:

Pilatus
Redest du nicht mit mir? Weißest du nicht daß ich Macht habe, dich zu kreuzigen, und Macht habe, dich loszugeben?

Evangelist
Jesus antwortete:

Jesus
Du hättest keine Macht über micht, wenn sie dir nicht wäre von oben herab gegeben; darum, der mich dir überantwortet hat, der hat's größ're Sünde.

Evangelist
Von dem an trachtete Pilatus, wie er ihn losließe.

 

[NL]

21a. Evangelist

En de soldaten vlochten

een kroon van doornen en zetten

die op zijn hoofd, en ze trokken hem

een purperen mantel aan en zeiden:

 

21b. Koor

Wees gegroet, lieve Jodenkoning!

 

21c. Evangelist

En ze sloegen hem in het gezicht.

Toen ging Pilatus weer naar buiten en zei:

 

Pilatus:

Kijk, ik breng hem nu naar buiten,

zodat jullie zien dat ik geen schuld in hem kan vinden.
 

Evangelist:

Dus kwam Jezus naar buiten en

hij droeg een doornenkroon en een purperen mantel.

En hij zei tegen hen:

 

Pilatus:

Kijk toch, wat een mens!

 

Evangelist: 

Toen de hogepriesters

en de dienaren hem zagen, schreeuwden ze:
 

21d. Koor

Kruisigen, kruisigen!

 

21e. Evangelist

Pilatus zei tegen hen:

 

Pilatus

Neem hem dan maar mee en kruisig hem;

want ik kan geen schuld in hem vinden.

 

Evangelist

De Joden antwoordden:
 

21f. Koor

Wij hebben een wet,

en volgens die wet moet hij sterven;

want hij heeft zichzelf tot Gods Zoon uitgeroepen.

 

21g. Evangelist

Toen Pilatus dat hoorde,

werd hij nog angstiger, en hij ging het

gerechtsgebouw weer binnen en zei tegen Jezus:
 

Pilatus

Waar komt u vandaan?

 

Evangelist

Maar Jezus gaf geen antwoord.

Toen zei Pilatus:

 

Pilatus

Praat u niet met mij?

Weet u niet dat ik de macht heb u te laten

kruisigen en de macht heb om u vrij te laten?

 

Evangelist

Jezus antwoordde:

 

Jezus

U zou geen macht over mij hebben

als die niet van bovenaf aan u was gegeven;

daarom begaat degene die mij aan u heeft

overgeleverd een grotere zonde.

 

Evangelist

Vanaf dat moment probeerde

Pilatus hem vrij te laten.

 

 

22. Choral
Durch dein Gefängnis, Gottes Sohn,
Muß uns die Freiheit kommen;
Dein Kerker ist der Gnadenthron,
Die Freistatt aller Frommen;
Denn gingst du nicht die Knechtschaft ein,
Müßt unsre Knechtschaft ewig sein.

 

[NL]

22 Koraal:
Door uw gevangenschap, zoon van God,
moeten wij de vrijheid krijgen;
uw kerker is de genadetroon,
de vrijplaats voor alle vromen;
want als u de slavernij niet had aanvaard,
zou onze slavernij eeuwig moeten zijn.

 

 

23a. Evangelist
Die Jüden aber schrieen und sprachen:

23b. Chor
Lässest du diesen los, so bist du des Kaisers Freund nicht; denn wer sich zum Könige machet, der ist wider den Kaiser.

23c. Evangelist
Da Pilatus da Wort hörete, führete er Jesum heraus und satzte sich auf den Richtstuhl, an der Stätte, die da heißet: Hochpflaster, auf Ebräisch aber: Gabbatha. Es war aber der Rüsttag in Ostern um die sechste Stunde, und er spricht zu den Jüden:

Pilatus
Sehet, das ist euer König!

Evangelist
Sie schrieen aber:

23d. Chor
Weg, weg mit dem, kreuzige ihn!

23e. Evangelist
Spricht Pilatus zu ihnen:

Pilatus
Soll ich euren König kreuzigen?

Evangelist
Die Hohenpriester antworteten:

23f. Chor
Wir haben keinen König denn den Kaiser.

23g. Evangelist
Da überantwortete er ihn daß er gekreuziget würde. Sie nahmen aber Jesum und führeten ihn hin. Und er trug sein Kreuz und ging hinaus zur Stätte, die da heißet Schädelstätt, welche heißet auf Ebräisch: Golgatha.

 

[NL]

23a Evangelist:

Maar de Joden schreeuwden:

 

23b Koor:

Als u deze man vrijlaat, bent u geen vriend van de keizer;

want wie zichzelf tot koning uitroept, die is tegen de

keizer.

 

23c Evangelist:

Toen Pilatus die woorden hoorde, bracht hij Jezus naar

buiten en ging zitten op de rechterstoel, op de plaats die

Hoogterras heet, in het Hebreeuws Gabbatha. En het was

de voorbereidingsdag voor Pasen, rond het zesde uur, en

hij zegt tegen de Joden:

 

Pilatus:

Kijk, dit is jullie koning.

 

Evangelist:

Maar zij schreeuwden:

 

23d Koor

Weg, weg met hem, kruisig hem!
 

23e. Evangelist

Pilatus zei tegen hen:
 

Pilatus

Moet ik jullie koning kruisigen?
 

Evangelist 

De hogepriesters antwoordden:
 

23f. Koor

Wij hebben geen koning, alleen de keizer.
 

23g. Evangelist

Toen leverde hij hem over

om hem te laten kruisigen.

En ze grepen Jezus en namen hem mee.

En hij droeg zijn kruis

en liep naar de plaats

die Schedelplaats heet,

in het Hebreeuws Golgotha.

 

 

24. Arie B und Chor
Eilt, ihr angefochtnen Seelen,
Geht aus euren Marterhöhlen,
Eilt -- Wohin? -- nach Golgatha!
  Nehmet an des Glaubens Flügel,
  Flieht -- Wohin? -- zum Kreuzeshügel,
  Eure Wohlfahrt blüht allda!

 

[NL]

24. Aria (bas) en Koor

Haast je, beproefde zielen,

Verlaat je martelkelders,

Haast je – waarheen? – naar Golgotha!

Gord aan de vleugels van het geloof,

Vlucht – waarheen? – naar de kruisheuvel,

Daar kunnen jullie gedijen!

 

 

25a. Evangelist
Allda kreuzigten sie ihn, und mit ihm zween andere zu beiden Seiten, Jesum aber mitten inne. Pilatus aber schrieb eine Überschrift und satzte sie auf das Kreuz, und war geschrieben: "Jesus von Nazareth, der Jüden König." Diese Überschrift lasen viel Jüden, denn die Stätte war nahe bei der Stadt, da Jesus gekreuziget ist. Und es war geschrieben auf ebräische, griechische und lateinische Sprache. Da sprachen die Hohenpriester der Jüden zu Pilato:

25b. Chor
Schreibe nicht: der Jüden König, sondern daß er gesaget habe: Ich bin der Jüden König.

25c. Evangelist
Pilatus antwortet:

Pilatus
Was ich geschrieben habe, das habe ich geschrieben.

 

[NL]

25a. Evangelist

Daar kruisigden ze hem,

en met hem twee anderen aan weerszijden,

en Jezus in het midden.

En Pilatus had een opschrift laten maken

dat hij op het kruis liet bevestigen,

en er stond:

“Jezus van Nazareth, koning der Joden”.

Dat opschrift lazen veel Joden,

want de plaats waar Jezus gekruisigd was,

was dichtbij de stad.

En het stond er in het Hebreeuws,

het Grieks en het Latijn. Toen zeiden

de hogepriesters van de Joden tegen Pilatus:
 

25b. Koor

Schrijf niet Koning der Joden,

maar dat hij gezegd heeft:

ik ben de koning der Joden.
 

25c. Evangelist

Pilatus antwoordde:
 

Pilatus

Wat ik geschreven heb,

dat heb ik geschreven.

 

 

26. Choral
In meines Herzens Grunde
Dein Nam und Kreuz allein
Funkelt all Zeit und Stunde,
Drauf kann ich fröhlich sein.
Erschein mir in dem Bilde
Zu Trost in meiner Not,
Wie du, Herr Christ, so milde
Dich hast geblut' zu Tod!
("Valet will ich dir geben," verse 3)

 

[NL]

26. Koraal

Op de bodem van mijn hart

Zijn het uw naam en uw kruis alleen

Die altijd en elk uur fonkelen,

Daar kan ik blij om zijn.

Laat het beeld in mij verschijnen

Tot troost in mijn ellende

Van hoe u, Christus,

Zo mild bent doodgebloed!

 

 

27a. Evangelist
Die Kriegsknechte aber, da sie Jesum gekreuziget hatten, nahmen seine Kleider und machten vier Teile, einem jeglichen Kriegesknechte sein Teil, dazu auch den Rock. Der Rock aber war ungenähet, von oben an gewürket durch und durch. Da sprachen sie untereinander:

27b. Chor
Lasset uns den nicht zerteilen, sondern darum losen, wes er sein soll.

27c. Evangelist
Auf daß erfüllet würde die Schrift, die da saget: "Sie haben meine Kleider unter sich geteilet und haben über meinen Rock das Los geworfen." Solches taten die Kriegesknechte. Es stund aber bei dem Kreuze Jesu seine Mutter und seiner Mutter Schwester, Maria, Kleophas Weib, und Maria Magdalena. Da nun Jesus seine Mutter sahe und den Jünger dabei stehen, den er lieb hatte, spricht er zu seiner Mutter:

Jesus
Weib, siehe, das ist dein Sohn!

Evangelist
Darnach spricht er zu dem Jünger:

Jesus
Siehe, das ist deine Mutter!

 

[NL]

27a. Evangelist

En toen de soldaten

Jezus hadden gekruisigd,

namen ze zijn kleren en verdeelden ze in vieren,

voor elke soldaat een deel,

en ook het onderkleed.

Maar het onderkleed was zonder naad,

van bovenaf aan één stuk geweven.

Toen zeiden ze tegen elkaar:

27b. Koor
Laten we dat niet scheuren,
maar erom loten wie het krijgt.

27c. Evangelist

Opdat de Schrift vervuld zou worden,

die zegt: Zij hebben mijn kleren

onder elkaar verdeeld

over mijn kleed hebben ze het lot geworpen.

Dat deden de soldaten.

En bij het kruis stonden

zijn moeder en de zus van zijn moeder,

Maria de vrouw van Klopas, en Maria Magdalena.

Toen nu Jezus zijn moeder zag

en naast haar de discipel

die hij liefhad, zei hij tegen zijn moeder:

Jezus
Vrouw, kijk, dat is je zoon!

Evangelist
Daarna zei hij tegen de discipel:
 

Jezus
Kijk, dat is je moeder!

 

 

28. Choral
Er nahm alles wohl in acht
In der letzten Stunde,
Seine Mutter noch bedacht,
Setzt ihr ein' Vormunde.
O Mensch, mache Richtigkeit,
Gott und Menschen liebe,
Stirb darauf ohn alles Leid,
Und dich nicht betrübe!
("Jesu Leiden, Pein und Tod," verse 20)

 

[NL]

28. Koraal

Hij zorgde voor alles

In zijn laatste uur,

Hij dacht nog aan zijn moeder,

Gaf haar een voogd.

O mens, stel orde op zaken,

Heb God en de mensen lief,

Sterf daarna zonder enig leed,

En wees niet bedroefd!

 

 

29. Evangelist
Und von Stund an nahm sie der Jünger zu sich. Darnach, als Jesus wußte, daß schon alles vollbracht war, daß die Schrift erfüllet würde, spricht er:

Jesus
Mich dürstet!

Evangelist
Da stund ein Gefäße voll Essigs. Sie fülleten aber einen Schwamm mit Essig und legten ihn um einen Isopen, und heilten es ihm dar zum Munde. Da nun Jesus den Essig genommen hatte, sprach er:

Jesus
Es ist vollbracht!

 

[NL]

29. Evangelist

En vanaf dat moment

nam de discipel haar bij zich.

Daarna, toen Jezus wist

dat alles al volbracht was,

zei hij, opdat de schrift vervuld zou worden:

Jezus

Ik heb dorst!

Evangelist

Er stond daar een vat met zure wijn.

En ze drenkten een spons in de zure wijn

en staken die op een hysoptak

en hielden die voor zijn mond.

En toen Jezus de zure wijn had genomen, zei hij:

Jezus

Het is volbracht!

 

 

30. Arie A
Es ist vollbracht!
O Trost vor die gekränkten Seelen!
Die Trauernacht
Läßt nun die letzte Stunde zählen.
Der Held aus Juda siegt mit Macht
Und schließt den Kampf.
Es ist vollbracht!

 

[NL]

30. Aria (alt)

Het is volbracht!

O troost voor de gekwetste zielen!

De droeve nacht

Telt nu haar laatste uur.

De held uit Juda wint met macht

En beslecht de strijd.

Het is volbracht!

 

 

31. Evangelist
Und neiget das Haupt und verschied.

 

[NL]

31. Evangelist

En hij boog het hoofd en stierf.

 

 

32. Arie B und Chor
Mein teurer Heiland, laß dich fragen,
Da du nunmehr ans Kreuz geschlagen
Und selbst gesagt: Es ist vollbracht,
Bin ich vom Sterben frei gemacht?
Kann ich durch deine Pein und Sterben
Das Himmelreich ererben?
Ist aller Welt Erlösung da?
Du kannst vor Schmerzen zwar nichts sagen;
Doch neigest du das Haupt
Und sprichst stillschweigend: ja.

  Jesu, der du warest tot,
  Lebest nun ohn Ende,
  In der letzten Todesnot
  Nirgend mich hinwende
  Als zu dir, der mich versühnt,
  O du lieber Herre!
  Gib mir nur, was du verdient,
  Mehr ich nicht begehre!
   ("Jesu Leiden, Pein und Tod," last verse)

 

[NL]

32. Aria (bas) en Koor

Mijn dierbare Heiland, mag ik vragen,

Jezus, u die dood was,

Nu u aan het kruis bent genageld

En zelf hebt gezegd: Het is volbracht,

Leeft nu eeuwig,

Ben ik nu van het sterven bevrijd?

In mijn laatste doodsnood

Richt ik mij nergens anders op

Kan ik door uw pijn en uw dood

Het hemelrijk erven?

Is er nu verlossing voor iedereen?

Dan op u, die mij verzoent,

O mijn dierbare Heiland!

U kunt van pijn weliswaar niets zeggen,

Geef mij slechts wat u hebt verdiend,

Maar u buigt het hoofd

En zegt stilzwijgend: Ja.

Meer verlang ik niet.

 

 

33. Evangelist
Und siehe da, der Vorhang im Tempel zeriß in zwei Stück von oben an bis unten aus. Und die Erde erbebete, und die Felsen zerrissen, und die Gräber täten sich auf, und stunden auf viel Leiber der Heiligen.
(Matthew 27:51-52)

 

[NL]

33. Evangelist

Evangelist: En kijk,

het gordijn in de tempel scheurde in tweeën

van boven naar beneden.

En de aarde beefde, en de rotsen spleten,

en de graven gingen open,

en veel lichamen van de heiligen stonden op.

 

 

34. Arioso T
Mein Herz, in dem die ganze Welt
Bei Jesu Leiden gleichfalls leidet,
Die Sonne sich in Trauer kleidet,
Der Vorhang reißt, der Fels zerfällt,
Die Erde bebt, die Gräber spalten,
Weil sie den Schöpfer sehn erkalten,
Was willst du deines Ortes tun?

 

[NL]

34. Arioso (tenor)

Mijn hart, nu de hele wereld

Met Jezus’ lijden meelijdt,

Nu de zon rouwkleding aantrekt,

Het gordijn scheurt, de rots uiteenvalt,

De aarde beeft, de graven splijten

Omdat ze de schepper zien verstijven,

Wat wil jij op jouw plaats doen?

 

 

35. Aria S
Zerfleiße, mein Herze, in Fluten der Zähren
Dem Höchsten zu Ehren!
  Erzähle der Welt und dem Himmel die Not:
  Dein Jesus ist tot!

 

[NL]

35. Aria (sopraan)

Smelt weg, mijn hart, in stromen van tranen,

Tot eer van de Allerhoogste!

Klaag de wereld en de hemel je nood:

Jouw Jezus is dood!

 

 

36. Evangelist
Die Jüden aber, dieweil es der Rüsttag war, daß nicht die Leichname am Kreuze blieben den Sabbat über (denn desselbigen Sabbats Tag war sehr groß), baten sie Pilatum, daß ihre Beine gebrochen und sie abgenommen würden. Da kamen die Kriegsknechte und brachen dem ersten die Beine und dem andern, der mit ihm gekreuziget war. Als sie aber zu Jesu kamen, da sie sahen, daß er schon gestorben war, brachen sie ihm die Beine nicht; sondern der Kriegsknechte einer eröffnete seine Seite mit einem Speer, und alsobald ging Blut und Wasser heraus. Und der das gesehen hat, der hat es bezeuget, und sein Zeugnis ist wahr, und derselbige weiß, daß er die Wahrheit saget, auf daß ihr gläubet. Denn solches ist geschehen, auf daß die Schrift erfüllet würde: "Ihr sollet ihm kein Bein zerbrechen." Und abermal spricht eine andere Schrift: "Sie werden sehen, in welchen sie gestochen haben."

 

[NL]

36. Evangelist

En de Joden, omdat het de

voorbereidingsdag voor Pasen was en ze niet

wilden dat de lichamen op de sabbat aan het kruis

bleven hangen (want deze sabbat was een grote dag),

vroegen Pilatus of hun benen gebroken konden

worden en ze van het kruis konden worden gehaald.

Toen kwamen de soldaten

en die braken de benen van de eerste

en van de andere die met hem gekruisigd was.

Maar toen ze bij Jezus kwamen, zagen ze

dat hij al gestorven was

en braken ze zijn benen niet,

maar een van de soldaten stak in

zijn zij met een speer,

en meteen liep er bloed en water uit.

En hij die het gezien heeft, heeft ervan getuigd,

en zijn getuigenis is waar, en hij weet

dat hij de waarheid spreekt, opdat u gelooft.

Want dit is gebeurd

opdat de schrifttekst “Jullie zullen hem

geen been breken”, zou worden vervuld.

En ook zegt een andere tekst:

“Ze zullen zien in wie ze hebben gestoken”.

 

 

37. Choral
O hilf, Christe, Gottes Sohn,
Durch dein bitter Leiden,
Daß wir dir stets untertan
All Untugend meiden,
Deinen Tod und sein Ursach
Fruchtbarlich bedenken,
Dafür, wiewohl arm und schwach,
Dir Dankopfer schenken!
("Christus, der uns selig macht," verse 8)

 

[NL]

37. Koraal

O help, Christus, Zoon van God,

Met uw bittere lijden

Dat wij u altijd gehoorzamen,

Alle ondeugd mijden,

Uw dood en de oorzaak daarvan

Met vrucht overdenken,

En u daarvoor, hoewel arm en zwak,

Dankoffers schenken!

 

 

38. Evangelist
Darnach bat Pilatum Joseph von Arimathia, der ein Jünger Jesu war (doch heimlich aus Furcht vor den Jüden), daß er möchte abnehmen den Leichnam Jesu. Und Pilatus erlaubete es. Derowegen kam er und nahm den Leichnam Jesu herab. Es kam aber auch Nikodemus, der vormals bei der Nacht zu Jesu kommen war, und brachte Myrrhen und Aloen untereinander, bei hundert Pfunden. Da nahmen sie den Leichnam Jesu und bunden ihn in leine Tücher mit Spezereien, wie die Jüden pflegen zu begraben. Es war aber an der Stätte, da er gekreuziget war, ein Garte, und im Garten ein neu Grab, in welches niemand je geleget war. Daselbst hin legten sie Jesum, um des Rüsttags willen der Jüden, dieweil das Grab nahe war.

 

[NL]

38. Evangelist

Daarna vroeg Jozef van Arimathea,

die een volgeling van Jezus was

(maar in het geheim, uit vrees voor de Joden)

aan Pilatus of hij het lichaam van Jezus

van het kruis mocht halen. En Pilatus

stond het toe. Hij ging er dus heen

en haalde het lichaam van Jezus van het kruis.

En ook Nicodemus, die ooit ‘s nachts

bij Jezus was gekomen, ging erheen, en

hij had een mengsel van mirre en aloë bij zich,

wel honderd pond. Ze namen het lichaam

van Jezus en wikkelden het in linnen

doeken met specerijen, zoals de Joden

dat doen als ze iemand begraven.

Dichtbij de plek waar hij gekruisigd was,

was een hof, en in die hof was een

nieuw graf, waar nog niemand in had

gelegen. Daar legden ze Jezus in,

ter wille van de voorbereidingsdag

van de Joden, omdat dat graf dichtbij was.

 

 

39. Chor
Ruht wohl, ihr heiligen Gebeine,
Die ich nun weiter nicht beweine,
Ruht wohl und bringt auch mich zur Ruh!
  Das Grab, so euch bestimmet ist
  Und ferner keine Not umschließt,
  Macht mir den Himmel auf und schließt die
  Hölle zu.

 

[NL]

39. Koor

Rust zacht, heilige beenderen,

Die ik nu niet blijf bewenen,

Rust zacht en breng ook mij tot rust!

Het graf, dat voor jullie bestemd is

En nu geen nood meer kent,

Opent voor mij de hemel

en sluit de hel.

 

 

40. Choral
Ach Herr, lass dein lieb Engelein
Am letzten End die Seele mein
In Abrahams Schoß tragen,
Den Leib in seim Schlafkämmerlein
Gar sanft ohn eigne Qual und Pein
Ruhn bis am jüngsten Tage!
Alsdenn vom Tod erwecke mich,
Dass meine Augen sehen dich
In aller Freud, o Gottes Sohn,
Mein Heiland und Genadenthron!
Herr Jesu Christ, erhöre mich,
Ich will dich preisen ewiglich!
("Herzlich lieb hab ich dich, o Herr," verse 3)

 

[NL]

40. Koraal

Ach Heer, laten uw lieve engeltjes

Aan het eind van mijn leven mijn ziel

Naar Abrahams schoot brengen,

Laat mijn lichaam in zijn slaapkamertje

Heel zacht en zonder enige smart en pijn

Rusten tot de Jongste Dag!

Wek mij dan op uit de dood,

Opdat mijn ogen u zien

In alle vreugde, o Zoon van God,

Mijn Heiland en genadetroon!

Jezus Christus, verhoor mij,

Ik wil u eeuwig prijzen!

 

 

Vertaling: Ria van Henge

Orchestra of the Age of Enlightenment

 

VIOLINS
Margaret Faultless
Daniel Edgar
Andrew Roberts
Rodolfo Richter
Henry Tong
Stephen Rouse

VIOLAS
Annette Isserlis
Martin Kelly

CELLO/VIOLA DA GAMBA
Luise Buchberger
Richard Tunnicliffe

DOUBLE BASS
Margaret Urquhart

FLUTES
Lisa Beznosiuk
Sophia Aretz

OBOES
Katharina Spreckelsen
Sarah Humphrys

BASSOON
Gyorgyi Farkas

ORGAN
Steven Devine

 

 

Choir of the Age of Enlightenment

 

SOPRANOS
Mary Bevan (arias)
Jessica Cale
Daisy Walford (Maid)

ALTOS
Paula Murrihy (arias)
Rebecca Leggett
David Clegg

TENORS
Mark Padmore (Evangelist)
Laurence Kilsby (arias)
Tom Robson (servant)

BASSES
Raoul Steffani (Christus)
Jonathan Brown (arias)
Philip Tebb (Peter)