Orchestre National de France

Beste festivalbezoeker,

De afgelopen maanden koesterden we de hoop om in maart 2022 opnieuw een live festival te organiseren. Vandaag is die droom werkelijkheid geworden. Met veel plezier verwelkomen  we jullie, ons publiek, opnieuw op Klarafestival, het grootste omroepfestival van het land. Muziek beleven is van oudsher een collectieve gebeurtenis. Hoe muziek vandaag nog steeds die rol binnen een gemeenschap vervult, hebben we de voorbije tijd allemaal gevoeld. Concertzalen zijn ontmoetingsplekken, collectieve luisterplekken waar we samen vieren, verwonderd raken, ontdekken. Precies dat fysieke samenzijn inspireerde het motto van deze editie: ‘Let’s stick together’. 
 

Met maar liefst 25 concerten in Brussel, Antwerpen en Brugge presenteren we dit jaar een al even divers programma. Zoals steeds halen we de muzikale wereldtop naar Vlaanderen, zoals pianolegende Maurizio Pollini, het Bayerisches Staatsorchester of het Orchestra of the Age of Enlightenment. Kom luisteren naar muziekmonumenten als Bachs Johannespassie, Campra’s Requiem of Sjostakovitsjs Zevende. Maar bij Klarafestival ontdek je even goed iets nieuws. Zo zet een jong artistiek team zijn tanden in Schnittkes ballet Peer Gynt, gaat regisseur Luigi De Angelis aan de slag met muziek van Scarlatti, Pärt en Andriessen, en tovert Les Tanneurs zich om tot een artificieel strand voor de opera-performance Sun & Sea. 

Vanavond vieren we de start van Klarafestival 2022. Misschien werd je aan de ingang van Bozar al verwelkomd door het feestelijke geschal van het trombone-ensemble Crossbones, een oud-finalist van de kamermuziekwedstrijd Supernova. Ze brachten je in de stemming voor het openingsconcert van het Orchestre National de France onder leiding van Cristian Măcelaru. Drie monumentale werken staan op het programma: Rachmaninovs nostalgische Symfonische Dansen, janáčeks expressieve Taras Bulba en het virtuoze Pianoconcert voor de linkerhand van Ravel, met niemand minder dan pianist Boris Giltburg als solist. Wees na afloop welkom in onze Lounge om na te praten bij een drankje, of om te luisteren hoe DJ Von Rosenthal de la Vegaz klassieke muziek mixt tot een eigen genre.

Joost Fonteyne

Intendant Klarafestival

Janáčeks Taras Bulba

In 1915 zag Leoš Janáček (1854 – 1928) met lede ogen aan hoe zijn Tsjechië (dat bij Oostenrijk was ingelijfd) noodgedwongen meevocht met het Duitse leger. Vanuit een gevoel van solidariteit componeerde hij een Slavische rapsodie, Taras Bulba (1915-1918), die hij opdroeg aan “ons leger, de gewapende beschermer van onze natie”. Het orkestwerk is gebaseerd op de gelijknamige novelle van Nikolaj Gogol, waarin de dappere Kozakkenstrijder Taras Bulba zich verzet tegen het Poolse leger. Janáček zette drie episodes uit de novelle op muziek. 

Het eerste deel, De dood van Andrej, volgt het verhaal van Taras Bulba’s jongere zoon die verliefd wordt op de dochter van een Poolse generaal. Het deel opent met een passionele liefdesverklaring van de hobo, de viool en de Engelse hoorn. Wanneer de legers van de Kozakken en de Polen elkaar te lijf gaan, slaat de sfeer om en wordt het orkest het strijdtoneel van oorlog en geweld, met militaristische trompetten en bloeddorstige trombones. Uit liefde strijdt Andrej mee aan de kant van de vijand. Nog voor hij het goed en wel beseft, wordt hij door zijn eigen vader onthoofd. Het tweede deel (De dood van Ostap) verklankt de gevangenschap van Bulba’s oudere zoon. Wanhopig strompelt Bulba door de straten van Warschau, op zoek naar Ostap. De mankende mars staat in schril contrast met de daaropvolgende wilde mazurka waarmee het meedogenloze Poolse leger Ostaps dood viert. De rapsodie eindigt met een triomfantelijke apotheose. Met wilde overgave wreken de Kozakken Ostaps dood, totdat ook Bulba gevangengenomen wordt. Toch klinkt de muziek heldhaftiger dan ooit tevoren. Terwijl hemelse klokken luiden, verkondigt de Kozakkenleider vanop de brandstapel een profetie over zijn onverschrokken volk, dat uiteindelijk zal zegevieren.

Ravels Pianoconcerto voor de linkerhand

Ook pianovirtuoos Paul Wittgenstein ondervond aan den lijve hoe een crisis nieuwe deuren kan openen. Toen hij tijdens de Eerste Wereldoorlog in zijn rechterarm werd geschoten, leek zijn carrière voorbij. Maar Wittgenstein wilde van geen opgeven weten en perfectioneerde met eens zoveel ijver de pianotechniek van zijn linkerhand. Na de oorlog besteeg hij opnieuw het podium en vroeg hij componisten als Sergej Prokofjev en Richard Strauss om concerti voor hem te schrijven. De beroemdste compositie uit het rijtje is ongetwijfeld het Pianoconcerto voor de linkerhand (1930) van Maurice Ravel (1875 – 1937), die erin slaagde om de beperking van één hand op zo’n manier te overstijgen dat het klinkt alsof er niet één, maar twee handen over het klavier lopen. 

Het concerto opent met een gebrom in de diepste regionen van het orkest, bestaand uit zachtjes fluisterende contrabassen en een opmerkelijke solo voor de contrafagot. Terwijl de melodische draad van de contrafagot telkens opgepikt wordt door een andere instrumentengroep, klimt het orkest alsmaar hoger. Net wanneer de aanzwellende muziek haar hoogtepunt bereikt, doet de pianist zijn intrede met razendsnelle sprongen en gebroken akkoorden. Normaal gesproken begeleidt de linkerhand de melodie van de rechterhand, maar hier combineert de componist beide muzikale rollen (begeleiding en melodie) tot één indrukwekkende solo voor de linkerhand. Ravel speelt ook op een structureel niveau met de verwachtingen van een pianoconcerto. Het werk volgt niet de traditionele driedeling, maar is opgebouwd uit verschillende segmenten die naadloos in elkaar overvloeien. In de vele stemmingswisselingen toont Ravel zich een meesterlijke orkestrator, die dromerige melodieën afwisselt met energieke ritmes en jazzy kleuren.

Rachmaninovs Symfonische dansen

In de zomer van 1939 besloot Sergej Rachmaninov (1873 – 1943) om Europa te verlaten omwille van het woelige, politieke klimaat. Samen met zijn gezin zette hij koers naar de Verenigde Staten, waar hij zich terugtrok op het luxueuze en uitgestrekte Honeyman Estate in New York. Het landgoed keek uit over de haven van Northport, waar Rachmaninovs urenlange pianospel als een sirene menig schipper lokte om zijn bootje aan te meren en vol verwondering te luisteren. Het is daar dat de Russische componist, drie jaar voor zijn dood, zijn allerlaatste compositie zou schrijven: de Symfonische dansen (1940). 

Het is niet zonder reden dat Rachmaninov de drie dansen eerst de titels ‘Middag’, ‘Schemering’ en ‘Middernacht’ had gegeven. Voor hem stonden de delen symbool voor de verschillende fasen uit zijn eigen leven. Het werk is dan ook opgevat als een soort muzikaal testament, waarin de componist citaten uit zijn eigen oeuvre plukt. Zo grijpt de eerste dans nostalgisch terug naar het openingsthema van zijn Eerste Symfonie (1895) dat hier evenwel een sereen einde krijgt. Tijdens het tweede deel leiden de houtblazers met grillige loopjes het orkest in een mysterieuze, haast behekste wals. In de derde en laatste dans doemt het Dies Irae op, het ijzingwekkende gregoriaanse gezang uit de dodenmis waar Rachmaninov zijn leven lang door geobsedeerd was. Maar behalve het Dies Irae citeert de componist in het derde deel ook het gezang Blagosloven yesi, Gospodi uit zijn koorwerk Nachtvigilie (1915) dat Christus’ herrijzenis bezingt. Rachmaninov speelt de muzikale motieven rond dood en wederopstanding tegen elkaar uit in een culminerende strijd, tot uiteindelijk de herrijzenis overwint. En alsof zijn allerlaatste compositie hem daadwerkelijk verlossing bracht, onderschreef hij dit kantelpunt in zijn partituur met de vreugdekreet: ‘Halleluja!’ 

Boris Giltburg

Boris Giltburg werd in 1984 geboren in Moskou, maar groeide op in Tel Aviv. Het duurde niet lang voordat hij tal van prijzen wegkaapte op internationale wedstrijden, waaronder de Eerste Prijs op de Koningin Elisabethwedstrijd in 2013. De pianist speelt regelmatig aan de zijde van het Philharmonia  Orchestra, de BBC Scottish Symphony, het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam, het Belgian National Orchestra, het Antwerp Symphony Orchestra en het Praags Symfonieorkest. Daarnaast deelde hij al het podium met dirigenten als Marin Alsop, Martyn Brabbins, Edo de Waart, Neeme Järvi en Yan Pascal Tortelier. Ter gelegenheid van de 250e geboortedag van Ludwig van Beethoven realiseerde Giltburg in 2019-2020 een volledige (gefilmde) opname van diens 32 sonates voor het platenlabel Naxos.

Cristian Măcelaru 

Cristian Măcelaru werd in 1980 geboren in Timișoara (Roemenië). In 2012 kreeg hij internationale erkenning toen hij Pierre Boulez verving aan het hoofd van het Chicago Symphony Orchestra. Datzelfde jaar ontving Măcelaru de Solti Emerging Conductor Award en in 2014 de Solti Conducting Award. Sindsdien dirigeerde hij enkele van de grootste orkesten in de V.S., zoals het Chicago Symphony Orchestra, de New York Philharmonic en de Los Angeles Philharmonic. In Europa treedt Măcelaru regelmatig op als gastdirigent bij o.a. het Bayerischen Rundfunk Symphonieorchester, het Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam en het BBC Symphony Orchestra. Vandaag is hij muzikaal leider van het WDR Sinfonieorchester en muzikaal leider van het Cabrillo Festival of Contemporary Music (Californië). Op 1 september 2020 trad hij aan als vaste dirigent van het Orchestre National de France.

Orchestre National de France

Het Orchestre National de France werd opgericht onder de vleugels van Radio France in 1934. Door zijn culturele erfenis en zijn unieke project staat het orkest garant voor de interpretatie van Franse symfonische muziek. Die ambitie en de steevaste radio-uitzendingen van alle concerten hebben geleid tot een internationale en prestigieuze uitstraling. Doorheen zijn geschiedenis heeft het Orchestre National de France meermaals het podium gedeeld met dirigenten als Leonard Bernstein, Pierre Boulez en Sir Colin Davis, en solisten als Martha Argerich, Yo Yo Ma of Yehudi Menuhin. Het orkest bracht talloze meesterwerken uit de afgelopen eeuw in première, waaronder Le Soleil des eaux van Pierre Boulez, Déserts van Edgar Varèse, Jonchaies van Iannis Xenakis en het merendeel van Henri Dutilleuxs oeuvre. Sinds 1 september 2020 wordt het Orchestre National de France geleid door Cristian Măcelaru.

19:00 - 19:20
Klarafestival LOUNGE

Inleiding door dramaturge Lalina Goddard

19:30 - 19:50
Klarafestival LOUNGE

Warm en feestelijk welkom door het jonge Belgische trombone-ensemble Crossbones 

21:30 - 22:30
Klarafestival LOUNGE 

Afterparty met de Nederlandse DJ Von Rosenthal de la Vegaz. Hij mixt de grote klassiekers met aria’s van zijn favoriete sopranen of iconische soundtracks, zonder beats. Vergeet niet om er je coupon om te ruilen voor een frisse OMER.  #letspartytogether

ORCHESTRE NATIONAL DE FRANCE  

MUSIC DIRECTOR AND CONDUCTOR

Cristian Măcelaru 

GENERAL MANAGER

Johannes Neubert 

SOLO VIOLINS

Luc Héry, principal

Sarah Nemtanu, principal

FIRST VIOLINS

Elisabeth Glab 

Bertrand Cervera 

Lyodoh Kaneko 

Catherine Bourgeat 

Véronique Rougelot 

Nathalie Chabot 

Marc-Olivier de Nattes 

Claudine Garcon 

Xavier Guilloteau 

Stéphane Henoch 

Jérôme Marchand 

Khoï Nam Nguyen Huu 

Agnès Quennesson 

Caroline Ritchot 

David Rivière 

Nicolas Vaslier 

SECOND VIOLINS

Florence Binder, principal

Laurent Manaud-Pallas, principal

Nguyen Nguyen Huu 

Young Eun Koo 

Ghislaine Benabdallah 

Gaétan Biron 

Hector Burgan 

Laurence del Vescovo 

Benjamin Estienne 

You-Jung Han 

Claire Hazera-Morand 

Mathilde Gheorghiu 

Ji-Hwan Park Song 

Anne Porquet 

Gaëlle Spieser 

Bertrand Walter 

Rieho Yu 

VIOLAS

Nicolas Bône, principal

Allan Swieton, principal

Teodor Coman 

Corentin Bordelot 

Cyril Bouffyesse  

Julien Barbe 

Emmanuel Blanc 

Adeliya Chamrina 

Louise Desjardins 

Christine Jaboulay 

Élodie Laurent 

Ingrid Lormand 

Noémie Prouille-Guézénec 

Paul Radais 

CELLOS

Raphaël Perraud, principal

Aurélienne Brauner, principal

Alexandre Giordan 

Florent Carriere 

Oana Unc 

Carlos Dourthé 

Muriel Gallien 

Emmanuel Petit 

Marlène Rivière 

Emma Savouret 

Laure Vavasseur 

Pierre Vavasseur 

BASSES 

Maria Chirokoliyska, principal

Jean-Edmond Bacquet 

Jean-Olivier Bacquet 

Grégoire Blin 

Thomas Garoche 

Tom Laffolay 

Stéphane Logerot 

Françoise Verhaeghe 

NN 

FLUTES 

Silvia Careddu, principal

Joséphine Poncelin, principal

Michel Moragues 

Patrice Kirchhoff 

Édouard Sabo (piccolo) 

OBOES

Thomas Hutchinson, principal

Mathilde Lebert, principal

Nancy Andelfinger 

Laurent Decker (English horn)

Alexandre Worms* 

CLARINETS 

Carlos Ferreira, principal 

Patrick Messina, principal

Christelle Pochet 

Jessica Bessac (E-flat clarinet) 

Renaud Guy-Rousseau (bass clarinet) 

BASSOONS 

Marie Boichard, principal

Philippe Hanon, principal

Frédéric Durand 

Michel Douvrain (contrabassoon) 

Elisabeth Kissel (contrabassoon) 

HORNS

Hervé Joulain, principal 

Vincent Leonard, principal

François Christin 

Antoine Morisot 

Jean Pincemin 

Jean-Paul Quennesson 

Jocelyn Willem 

TRUMPETS

Rémi Joussemet*, principal

Andreï Kavalinski, principal

Dominique Brunet 

Grégoire Méa 

NN 

TROMBONES 

Jean-Philippe Navrez, principal 

Olivier Devaure 

Julien Dugers 

Sébastien Larrère 

TUBA 

Bernard Neuranter 

TIMPANI

François Desforges, principal 

NN 

PERCUSSION 

Emmanuel Curt, principal

Florent Jodelet 

Gilles Rancitelli 

NN 

HARP

Emilie Gastaud, principal

PIANO/CELESTA 

Franz Michel 

ASSISTANT DIRECTOR

Delyana Lazarova 

* in order of tenure